Milyonlarca yıllık, ‘Yeşil Arabistan’
Başak Parıltı GÖKÇAM
Yapılan bilimsel çalışmalardan elde edilen delillere nazaran Dünya yaklaşık 4.6 milyar üzere bir vakitte oluşumunu tamamladı. Bu müddet içerisinde toplamda 11 buzul çağı yaşayan Dünya, son buzul çağını ise 1.8 milyon yıl evvel başlayan ve yaklaşık 12 bin yıl önce sonra eren son buz çağı Büyük Buz Çağı’nda (Pleistosen Dönemi) yaşadı. Ve tüm bu süreç boyunca gezegenin her bir noktası farklı coğrafik özelliklere şahit oldu. Yapılan yeni bir araştırmaya nazaran de Afrika ve Suudi Arabistan arasındaki çağdaş kurak çölün, bir zamanlar 8 milyon yıllık bir süre boyunca ırmaklar ve göllerle tertipli olarak yemyeşil olduğu ortaya konuldu. Buna nazaran Afrika ve Suudi Arabistan’da milyonlarca yıl evvel hem hayvanlar hem de homininler (primat) ömür sürdü.
Çalışma, Nature dergisinde ‘Son 8 milyon yılda Arabistan’da tekrarlayan nemli evreler” çalışması ismiyle yayınlandı. Suudi Miras Komisyonu ve Kültür Bakanlığı tarafından desteklenerek, uluslararası bir araştırmacı takım tarafından yönetilen bu araştırmanın sonucu, bugün bir çöl alanı olan Afrika ve Suudi Arabistan’ın aslında geçmişinde yeşil olduğunu gösterdi. Afrika ve Avrasya ortasındaki biyocoğrafi değişimi ispatlar nitelikte olan çalışma bulguları, gezegen tarihine de ışık tutan sonuçların elde edilmesini sağladı.
Fosil delilleri, Sahra-Arap Çölü ile bağdaşıyor
Dünya tarihinde, Sahra-Arap Çölü’nün, insan ve hayvanların Afrika ve Avrasya ortasında dağılmalarını sınırlayan en büyük biyocoğrafi engellerden biri olarak bilinir. Hatta buna yönelik yapılan araştırmalara nazaran, çölün en az 11 milyon öncesinden beri var olduğu tabir edilirdi. Ancak Griffith Üniversitesi Avustralya İnsan Evrimi Araştırma Merkezi Yöneticisi ve yeni çalışmanın ortak muharriri Profesör Michael Petraglia, global sıcaklıklarda bir artışla işaretlenen Geç Miyosen döneminden, birden fazla buzul çağını içeren Pleistosen’de, fosil kanıtlarının Sahra-Arap Çölü iç kısmında suya bağımlı hayvanların rastlantısal varlığını öne sürdüğünü söyledi.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara nazaran timsahlar, atlar, su aygırları, hortumlular üzere hayvanlar, muhtemelen günümüzün kurak görünümünde büyük ölçüde bulunmayan ırmaklar ve göller tarafından desteklendi. Elde edilen bulgulara ait konuşan Griffith Üniversitesi Avustralya İnsan Evrimi Araştırma Merkezi Direktörü ve yeni çalışmanın ortak muharriri Profesör Michael Petraglia, “Bu şartlar muhtemelen Afrika ve Avrasya arasındaki göğüslü dağılımlarını kolaylaştırdı ve Arabistan, kıta ölçeğinde biyocoğrafi değişimler için kıymetli bir kavşak oldu” dedi.
Son 8 milyon yıldaki ağır nem kalıntıları
İngiltere›deki Northumbria Üniversitesi’nden Dr. Monika Markowska ve Almanya’daki Max Planck Kimya Enstitüsü’nden Dr. Hubert Vonhof, son 8 milyon yılda Arabistan’da çok sayıda nemli unsur olduğunun farkına varmasına yol açan mağara speleotemleri (dikitler ve dikitler gibi mineral yatakları) üzerine yeni çalışmalar yaptı. Çalışmanın baş müellifi olan Dr. Markowska, bu zamandan evvel Arabistan’ın paleoiklimi (doğrudan ölçümlerin alınamadığı iklim incelemesi) hakkında çok az şey bilindiğini belirterek, “Bulgular, nemli aralıklar sırasında yağışın azaldığını ve musonun tesiri zayıfladıkça vakitle daha değişken hale geldiğini vurguladı. Bu da Pleistosen sırasında artan Kuzey Yarımküre kutup buz örtüsüne çakıştı” bilgisini verdi.
Pleistosen nedir?
Halk lisanında Buz Devranı olarak da bilinen Pleistosen, dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma periyodudur. Bu periyodun sonu, son buzul devrinin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın da sonuna karşılık gelir. Bu çağ, insanlığın gördüğü tek buzul çağı olma özelliğine de sahiptir.
Göz gerisi edilen Arabistan göçlerin merkezinde
Çalışmaya ait değerlendirmede bulunan Miras Komisyonu’nun baş Suudi arkeologu Dr. Faisal al-Jibrin de, “Arabistan klâsik olarak Afrika- Avrasya dağılımlarında göz arkası edildi, fakat bizimki üzere çalışmalar, göğüslü ve hominin (primat) göçlerinde merkezi bir yerini giderek daha fazla ortaya koyuyor” diye konuştu.
