Akdeniz, yüzde 40 daha hızlı ısınma tehdidi altında

Başak Parıltı GÖKÇAM

Sanayi İhtilali sonra­sı süratle artan emisyon artışı, global ısın­ma tesirlerini de artırdı. Ar­tan ısınma sonucu yaşanan iklim krizi tesirleri, bilhassa sıcak iklim jenerasyonlarını daha fazla etkiledi. Yaz sıcaklık­larının, kış sıcaklıklarından daha süratli arttığı Akdeniz’de de, daha karasal bir iklime gerçek ilerleyiş kelam konusu.

Yapılan yeni bir araştırma­ya nazaran global ortalamadan yüzde 25 daha süratli ısınması beklenen Akdeniz Bölgesi’n­deki yaz sıcaklıklarının ise global ortalamadan yüzde 40 daha süratli artacağı öngö­rülüyor. Yaz ve kış mevsim­lerindeki sıcaklık artışları ortasında beklenen bu fark, bölgede giderek daha kara­sal bir iklimin tesirli olaca­ğına işaret ediyor. Tarım, su kaynakları ve turizm üzerin­de olumsuz tesirler yaratabi­lecek bu duruma karşı, kap­samlı ahenk siyasetlerinin hayata geçirilmesi gerekiyor.

Kırşehir Ahi Evran Üni­versitesi’nden Doç. Dr. Do­ğukan Doğu Yavaşlı ve Ege Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ecmel Erlat tarafından ya­yınlanan araştırmada, 1950 yılından 2023 yılına kadar Akdeniz Bölgesi’nin iklim dinamikleri incelendi. Buna nazaran bölgede karasallaşma­nın arttığına dikkat çekildi. Çalışmada, karasallaşma­daki artışın nedeninin, özel­likle Batı Akdeniz’deki yaz sıcaklıklarının, kış sıcak­lıklarına nazaran daha süratli yük­selmesinden kaynaklandığı belirtildi.

Batı Anadolu’da karasallık artıyor

Çalışmanın bulgularına ait bilgi veren Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “Ya­yınlanan çalışmanın bulgu­ları; bilhassa İber Yarıma­dası’nın iç bölümlerinde, Tunus’ta ve İtalya ile Fran­sa’nın kimi kısımlarında, kış ve yaz mevsimleri arasında­ki sıcaklık farkının son 70 yılda manalı formda yük­seldiğini gös­teriyor. Batı Akdeniz’de, örneğin İs­panya’nın iç bölgelerinde, yaz sıcaklık­ları kışa gö­re daha süratli yükseldiğin­den, mevsim­ler ortası fark büyüyor. Böylece bölge, daha karasal bir iklime yak­laşıyor” dedi.

Balkanlar’ın doğusunda ve Doğu Akdeniz’in birtakım ke­simlerinde ise kış sıcaklık­larının, yaz sıcaklıklarına oranla biraz daha süratli art­tığını belirten Yavaşlı, “Yaz ve kış sıcaklıklarının nere­deyse eşit oranda ısındığı bu bölgelerde, karasallaşmada hafif bir azalma olduğu an­laşılıyor. Sonuçlar Türkiye özelinde incelendiğinde, ka­rasallaşmanın Batı Anado­lu’da arttığı görülüyor. Tür­kiye’nin kuzeydoğusunda – örneğin Tokat, Çorum ve Karabük üzere vilayetlerde – ise kış­ların daha süratli ısınması, yıl­lık sıcaklık farkını daraltıyor ve iklimi daha ılıman hale ge­tiriyor” diye konuştu.

Tarımı korumak için ahenk siyasetleri şart

Karasallaşma derecesinin bölgedeki tarım, ekosistem­ler ve su kaynakları açısın­dan kritik kıymet taşıdığını belirten Ya­vaşlı, “Kara­sallaşmanın artmasıyla birlikte; böl­gede sıcak ha­va dalgaları­nın sıklığı ve şiddeti arta­bilir, yaz ayla­rında şiddetli kuraklık riski yükselebilir ve su kaynakla­rı üzerinde baskı oluşabilir. Kış yağışlarının rejimi deği­şebilir. Mevcut sıcaklık ar­tışlarının hem de gelecekte öngörülen ısınmanın, bunlar üzere mümkün ziyanlarını azalt­mada değişen iklim koşulla­rına ahenk siyasetleri kritik rol oynuyor” dedi.

Çözüm, yanlışsız planlama ve yatırımlardan geçiyor

Uyum tedbirleri ortasında su kaynaklarının daha verimli kullanılması, sıcaklığa güçlü tarım eserlerinin geliştirilmesi, erken ikaz sistemlerinin kurulması ve kentsel alanlarda yeşil alanların artırılması üzere uygulamaların yer aldığını söyleyen Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “İklim değişikliğinin olumsuz tesirlerini azaltmak için seragazı emisyonlarının düşürülmesi ve iklim değişikliğine ahenk stratejilerinin geliştirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Ayrıyeten, misal zorluklarla karşı karşıya olan Akdeniz ülkelerinin, iklim değişikliğiyle çaba ve uyum konusunda iş birliği yapması gerekiyor” teklifinde bulundu.

Turizm de risk altında

Karasallaşmadaki artışın turizm kesimi için de değerli sonuçlar doğuracağının altını çizen Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “Sıcak yazlar, birinci bakışta kıyı turizmi için cazip duyulsa da, şiddetli kuraklık ve bunun doğuracağı su kısıtları, uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilir. Turizm bölümü için bir başka değerli risk faktörü ise, hem daha sık hem de daha şiddetli gerçekleşeceği iddia edilen sıcak hava dalgaları. Son yıllarda İspanya örneğinde de görüldüğü üzere, bilhassa deniz turizminin ağır olduğu bölgelerde artan sıcaklıklar ve sıcak hava dalgaları, bu yerleri daha az yaşanabilir hale getiriyor ve turistik cazibesini azaltıyor” diye ekledi.