Bulutlar azaldı, küresel ısınmanın etkisi arttı
Dünya Meteoroloji Örgütüne (WMO) nazaran, karbondioksit, metan ve nitröz oksit konsantrasyonları 2023’te, son 800 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Sera gazı emisyonlarının rekor seviyeye yükselmesi, gezegenin günden güne daha fazla ısınmasına ve iklim değişikliğine yol açıyor. Environmental Research Letters bilim dergisinde yayımlanan çalışma, özellikle okyanuslar üzerindeki bulutlu alanların azalarak eskiye kıyasla daha az güneş ışığı yansıttığını, bu durumun sera gazlarının gezegeni daha fazla ısıtmasına ve iklim değişikliğinin hızlanmasına neden olduğunu gösterdi.
Çalışmaya nazaran iklim değişikliği nedeniyle günden güne ısınan havanın daha fazla su buharı tuttuğu göz önüne alındığında, bulut oluşumu için ihtiyaç duyulan serin ortam bulunamıyor ve bulutlu alan miktarındaki azalışla sera gazları daha fazla tesirli oldu.
Araştırmacılar, bu tesirin California ve Namibya kıyılarındaki bulutlu alanlar da dahil birçok noktada ve deniz buzullarının son vakitlerde değerli ölçüde erimesinin okyanuslar tarafından daha fazla güneş ışığı emilimini açıklayabileceği Antarktika’nın uç bölgelerinde meydana geldiğini tespit etti.
Dünyanın ısınma oranı 2001-2014 yıllarında metrekarede 0,6 vatken, bu kıymet 2015-2023’te metrekarede 1,2 vata yükseldi. Bu artışın temel nedeni, bulut tesirleri sebebiyle okyanuslar üzerinde emilen güneş ışığında yaşanan artış olarak gösterildi.
“Bilinmeyen bir ısınma düzeneği var”
Atmosferde artan sera gazı emisyonlarıyla bulut oluşumunda meydana gelen azalmanın iklim değişikliği üzerindeki tesirine değerlendirme de bulunan Prof. Dr. Levent Kurnaz, global ısınmanın en değerli nedeninin, atmosferdeki sera gazı oranını artıran kömür, petrol ve doğal gaz kullanımı olduğunu söyledi.
Son 10 yılda ve özellikle 2024’te kara ve denizlerin geçmişe kıyasla daha fazla ısındığını, bunun nedeninin de atmosferde artan sera gazı oranları olduğunu belirten Kurnaz, 1896’da bilim insanı Svante Arrhenius’un, “karbondioksitin atmosferdeki oranının milyonda 280’den milyonda 560’a çıkması durumunda dünyanın 5 derece ısınacağına” ait kelamlarını hatırlattı. Şu anda atmosferdeki karbondioksit oranının milyonda 425 olduğunu ve ısınmanın da bundan kaynaklığını tabir eden Kurnaz, «Ama bilmediğimiz, bu ısınmanın sistemi yani nasıl oluyor da artan karbondioksit oranı bu düzeyde ısınmaya neden oluyor?” dedi.
Yansımayı azaltan etmenler
Atmosferin, sıcaklığına orantılı biçimde su buharı barındırdığını yani atmosfer ne kadar sıcaksa o kadar çok su buharının bulut ve yağmur oluşturmadan atmosferde kalabildiğini belirten Kurnaz, atmosferin alt seviyelerindeki bulutların güneş ışığı yansıttığını, bulutların azalmasıyla da atmosferde daha fazla ısı tutulduğundan bu durumun global ısınmayı artırdığını söyledi.
Karalar ve denizler daha süratli ısınacak
Güneş ışığının dünyanın yüzeyinden daha az yansımaya başladığına dikkat çeken Kurnaz, “Bunun sebeplerinden biri de buzulların erimesidir. Buzullar beyaz renkli olduğundan ışığı çok yansıtır ancak eriyip altında lacivert renkli deniz yahut kahverengi toprak çıktığında bu yansıtma azalır. Böylelikle karalar ve denizler daha süratli ısınır. Yani global ısınma buzulların erimesine yol açar fakat buzullar eridiğinde çıkan yüzey de güneş ışınlarını daha çok emdiği için global ısınmayı daha da artırır” diye konuştu.
Santrallerden yayılan toz sıhhate ziyan veriyor
Alçak düzeydeki bulutların oluşumunda toz parçacıklarının kıymetli olduğunu ve toz olmadığı surece birden fazla mevsimde alçak bulutların oluşmadığını vurgulayan Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Alçak bulutların oluşamaması da güneş ışığı yansımasını azaltarak dünyanın biraz daha ısınmasına neden oluyor. Kömürlü termik santralleri kapatmak, atmosfere yayılan karbondioksiti azaltma ve böylece global ısınmayı yavaşlatma noktasında alınabilecek tedbirlerin başında geliyor. Santrallerden havaya yayılan toz ve gazlar insan sağlına ziyan veriyor” dedi.
