ABD Başkanlık Seçimleri: Trump’ın başkan seçilmesi Türkiye ile ilişkileri nasıl etkiler?

Serdar AKSOY

Amerikalılar 47’inci liderlerini belirlemek üzere sandığa gitti. Seçim sonuçları dünya genelinde merak edilirken Cumhuriyetçi aday Donald Trump yarışı önde götürüyor.

ABD’nin saygın gazetelerinden The New York Times‘ın seçim öncesi bilgi, şimdiye dek kullanılan oylara ve sabit kalacağı düşünülen oylara dayanarak hazırladığı kestirime nazaran; Trump’ın Beyaz Saray’a Trump’ın çıkma ihtimali yüzde 91.

Peki Trump’ın seçilmesi Türkiye – ABD ilgilerini nasıl tesirler?

Donald Trump’ın birinci iktidarında Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’la ikili alakaları epey yeterliydi. Ancak bu 2016-2020 yılları Ankara – Washington sınırında tarihi krizlerin patlak verdiği bir periyot olarak tarihe geçti.

Başkan seçildiği takdirde Trump, 2023’te bir sefer daha Cumhurbaşkanı seçilen ve bu misyonda -erken seçim olmaması halinde- 2028’e kadar kalacak Erdoğan’la çalışacak.

Trump’ın seçilmesi Erdoğan’la sıcak ikili bağlantıları nedeniyle birinci bakışta Türkiye’nin lehine bir gelişme olarak kıymetlendirilebilir. Ancak Trump’ın birinci periyodunu hatırlarsak durumun pek de o denli olmayabileceği söylenebilir.

Askerleri Suriye’den çekecekti

Trump periyodunda selefi Barack Obama iktidarında olduğu üzere Washington’ın Suriye’nin kuzeyinde PKK irtibatlı YPG/PYD’ye dayanağı sürdü. YPG’ye takviyenin ardında Pengagon vardı ve Trump, Amerikan askerlerini bölgeden çekmek istediğini pek çok belirtti. Hatta 19 Aralık 2019’da Erdoğan’la görüşmesinde açıkladığı “çekilme” talimatı ülkede kriz yarattı ve Trump geri adım attı.

Rahip Brunson krizi

Trump misyona geldiğinde iki ülke ortasında rahip Brunson krizi patlak vermişti. İzmir’de Evanjelik Kilisesi Rahibi Andrew C. Brunson, Ekim 2016’da FETÖ elebaşı Fetullah Gülen ve PKK irtibatları olduğu savıyla tutuklanmıştı. Bu gelişme üzerine ABD bakanlar düzeyinde yaptırım kararları aldı, kimi ekonomik müeyyideler uyguladı. Rahip Brunson, Trump’ın lider olduğu devirde Ekim 2018’de özgür bırakıldı. ABD bu gelişme üzerine yaptırımları kaldırdı.

S-400 kirizi ve yaptırımlar

Türkiye Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemleri’ni Trump periyodunda satın aldı. 2017 yılında yapılan bir mutabakat sonucu satın alınan S-400’lerin teslimatı da Temmuz 2019’da gerçekleşti. Trump devrinde S-400’ler nedeniyle Türkiye’ye yaptırımlar uygulandı. Trump pek çok defa selefi Barack Obama’yı suçlayarak Türkiye’nin Moskova’ya mecbur bırakıldığını tabir etti. Lakin Kongre’nin baskısı sonucu Temmuz 2017’de Türkiye, F-35 programından çıkarıldı. Trump Ağustos 2017’de de ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlarla Çaba Yasası (CAATSA) kapsamında Türkiye’ye uygulanacak yaptırımların altına imza koydu..

Hakan Atilla tutuklandı

Eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla, 28 Mart 2017’de ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını delmekle suçlandı. Tutuklu yargılanan ve Mayıs 2018’de mahpus cezasına çarptırılan Atila, 32 ay cezaevinde kaldıktan sonra Temmuz 2019’da sınırdışı edilerek Türkiye’ye gönderildi.

Trump’ın tartışma yaratan mektubu

Ankara’nın Suriye’nin kuzeyine yönelik harekat planını yaptığı sırada 7 Ekim 2019 tarihinde Trump’ın attığı bir tweet’ önemli krize sebep oldu. Türkiye’nin operasyon yapmasına karşı çıkan Trump “Daha evvel de açık bir formda söylediğim üzere, tekrar ediyorum, şayet Türkiye benim müstesna ve eşsiz bilgeliğimle belirlediğim sonların dışına çıkarsa (daha evvel yaptığım gibi) Türkiye iktisadını mahvederim” sözlerini kullandı.

Akabinde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 9 Ekim 2019’da Suriye’nin kuzeyinde YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) yönelik Barış Pınarı Harekâtı’na girişti. Operasyonun başladığı gün Trump’ın Erdoğan’a “Aptal olma” diyerek seslendiği bir mektup yazdığı ortaya çıktı. Erdoğan bu mektubu ABD ziyaretinde Trump’a iade etti.

Fetullah Gülen iade edilmedi

Trump devrinde FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in iadesiyle ilgili de olumlu bir sonuç çıkmadı. Lakin Trump, Gülencilerin giriştiği darbe teşebbüsünün bastırılmasının akabinde Erdoğan’dan övgüyle bahseden açıklamalar yapmıştı. Gülen geçen ekimde hayatını kaybettiği için bu tansiyon FETÖ üyelerinin ABD’de faaliyetleri üzerinden düşük dozda devam etse de bağlarda bir önemli bir sorun yaratması beklenmiyor.