“Kuraklık alarm veriyor çözüm sulama yöntemlerinde”

Özlem SARSIN- Ziya İPEK

2024 yılı son 175 yıl içerisin­de ‘en sıcak yıl’ olarak kayıt­lara geçti, 2025 yılının birinci üç ayının ise son 65 yılın en kurak ay­larının yaşandığı belirtiliyor. Tüm dünyada global iklim değişikliği, artan nüfus ve bilinçsiz su tüketimi sebebiyle ziraî üretimin mer­kezi olan bölgelerin önemli su kri­ziyle karşı karşıya kalması endişe­si yaşanıyor. Tüm bu gelişmelerle birlikte ticaret borsalarının meclis toplantılarında bu gündem ele alın­dı.

Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Şahin Bilgiç, geleneksel yırtıcı sulama formülleri yerine, basınçlı kapalı devre sulama sis­temleriyle suyun daha verimli kul­lanıldığı damla ve yağmurlama su­lama sistemlerine geçişin hızlandı­rılması gerektiğini söyledi. Bilgiç, Adana’da bu sistemlerin yaygın­laşmasını teşvik edecek mekaniz­maların desteklenmesi gerektiği­ni kaydetti. İzmir Ticaret Borsa­sı Işınsu Kestelli ise, önümüzdeki günlerde ağır bir yağış alınmazsa kuraklığın bu yıl kaçınılmaz oldu­ğunu kaydetti.

Bölgenin ziraî üretimini des­tekleyen iki ana su kaynağı Seyhan ve Ceyhan ırmaklarında su miktarı­nın giderek azaldığını anlatan Bil­giç, yeraltı sularının bilinçsiz son­dajlar sebebiyle süratle tükenmesi ve sistemsiz yağış rejiminden kaynak­lı kuraklığın kendini güzelce hisset­tirdiğini vurguladı. Bilgiç, “Bu da önemli bir tehdittir. Suyun değerini bilmezsek bu bereketli topraklara yazık olur” diye konuştu.

“Çözüm su verimliliği odaklı dönüşümde”

Su kaynaklarını korumak ve ve­rimli kullanmak noktasında her­kese büyük sorumluluklar düştü­ğünü aktaran ATB Başkanı Şahin Bilgiç, şu temel adımların haya­ta geçirilmesini istedi: “Gelenek­sel yabanî sulama yolları yeri­ne, suyun daha verimli kullanıldığı damla ve yağmurlama sulama sis­temlerine geçişi hızlandırmalıyız.

Adana’da bu sistemlerin yaygın­laşmasını teşvik edecek projeleri desteklemeliyiz. Su tüketimi yük­sek olan eserlerin plansız ekimini önlemek, ziraî üretimde su ta­sarrufunu teşvik eden planlama­lar yapmak hayati ehemmiyet taşıyor. Bilhassa pamuk, mısır ve naren­ciye üzere yüksek su tüketen ürün­lerin su kullanımına uygun plan­lamalarla ekilmesi sağlanmalıdır. Çiftçilerimizin yağmur suyunu biriktirerek sulamada kullanma­larını sağlayacak teşvik mekaniz­maları oluşturmalıyız.

Adana’da kırsal bölgelerde yağmur suyu toplama sistemleri kurulmasını teşvik etmeliyiz. Tarımda su yö­netimi konusunda farkındalık ya­ratacak eğitimler ve takviye prog­ramları düzenlemeliyiz. Adana Ticaret Borsası olarak bu konu­da eğitim programları ve bilinç­lendirme çalışmaları yapmalıyız. Plansız sondajlarla yeraltı su re­zervlerinin tükenmesini önleme­li, yüzey sularının bilinçsiz kulla­nımına karşı tedbirler almalıyız. Adana’da su havzalarının korun­ması için bölgesel yönetimlerle iş birliği içinde hareket etmeliyiz.”

“Küresel ısınma için sert tedbirler alınmalı”

2024 yılının son 175 yılı için­de “en sıcak yıl” olarak global ik­lim raporlarına geçtiğini kayde­den Adana Ticaret Borsası Meclis Başkanı Osman Bağış ise 2025 yı­lının birinci üç ayında son 65 yılın en kurak aylarının yaşandığını bil­dirdi. Bağış, “İçinde bulunduğu­muz Mart ayı 110 yılın en sıcak ayı olarak belirlendi. Global ısınma­yı azaltmak için kesinlikle sert ön­lemler almalıyız. Yoksa sıcak hava dalgaları büyük bir su krizi ile kar­şı karşıya kalmamıza neden ola­caktır. Kriz yaşanması durumun­da ziraî üretimde önemli kayıp­lar yaşanabilir” dedi.

“Yoğun yağış almazsak kuraklık kaçınılmaz”

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Lideri Işınsu Kestelli, mart ayı meclis toplantısında yağışların yetersizliğinden dolayı kuraklık ihtarında bulunurken, tarım alanlarındaki sulamaların da azalacağını söyledi.

Bahar aylarının gelmesiyle birlikte tarımda yeni bir üretim dönemi hazırlıklarının da başladığına dikkat çeken Kestelli, “Önümüzdeki günlerde ağır yağışlı bir devir yaşamadığımız sürece son yıllarda tesirini giderek daha fazla hissettiğimiz global iklim krizinin tesirlerini, en azından kuraklık açısından bu yıl da yaşayacağımız kesin üzere. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün son yayınladığı Zirai Meteoroloji Raporu tekrar kuraklık alarmı veriyor. Ülkemiz genelinde Şubat ayı yağışlarında (1991-2020) olağana nazaran yüzde 33 azalış, geçen yılın birebir ayına nazaran ise yüzde 16 artış meydana geldi.

Bölgemiz ise şubat ayını ülkemiz geneline nazaran daha kurak geçirmiş ve yağışlar olağana nazaran yüzde 74, 2024 yılı Şubat ayına nazaran ise yüzde 30 azalmıştır. Su yılı olarak söz edilen Ekim ayı sonrasındaki 5 aylık süreçte, bölgemizde yağış ölçüsünde normaline nazaran yüzde 28, 2024 su yılı periyot yağışına nazaran yüzde 20 azalma gerçekleşmiştir” dedi.

“Tarım topraklarında sulamada eza var”

İzmir barajlarındaki doluluk oran­larının çok düşük düzeylerde ol­duğunu belirten Kestelli, “İlimizin en değerli içme suyu kaynakların­dan olan Tahtalı Barajında doluluk oranı geçen yılın yarısında ve yüz­de 15 düzeyinde. Küçük Mende­res ovasının ziraî sulamasında kullanılan Beydağ Barajında do­luluk oranı yüzde 7, Gediz Ovasını sulayan Demirköprü Barajı’nda ise yüzde 10 düzeylerinde. Bölgemiz­de ise kuraklığın en somut sonuç­larından birine tanıklık etmeye başladık bile. Aydın Valiliği Büyük Menderes Havzası’nda tarım ara­zilerinin sırf yarısına su ve­rileceğini açıkladı. Bu durum im­kânı olan üreticilerimizin yer altı su kullanımının artmasına neden olurken, elektrik maliyetlerini de önemli formda yükseltecektir.

Son yıllarda yağış eksikliğinin neden olduğu su meselesinin şiddeti dur­madan artmaktadır ve önümüz­deki yıllarda da emsal halde devam ederse, 5-10 yıl içerisinde insan tüketimi için bile su kaynak­larımız kâfi olamayabilecektir. Bu nedenle önemli önlemleri almak zorundayız. Eser desenimizi yeni­den ele almalı, kuraklığa güçlü çeşitlerin ekimini sağlamalı, çiftçi­mizin suyu şuurlu kullanması yö­nünde eğitmeli ve hatta tarımda çağdaş sulama sistemlerine geçi­şi önemli takviyelerle mecburî kılma­lıyız” ihtarında bulundu.