İSO Başkanı Bahçıvan: 1945’te kurulan denge yıkılıyor dünyanın gündemi korumacılık

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin şubat ayı olağan toplantısı “Kü­resel Gelişmeler Işığında 2025 yılında Türkiye İktisadına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” ana gündemi ile gerçekleştiril­di. Açılış konuşmasını yapan İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, dünya siste­minde hiç kimsenin bekleme­diği ve varsayım edemeyeceği bir süratte; insanları çok şaşır­tan kıymetli gelişmeler yaşan­dığına dikkat çekti. Bahçıvan, 2025 yılı prestijiyle belli bir istikrar içinde büyümeye de­vam eden global iktisada yönelik olarak şunları söyledi:

“Çoklu kriz devam ediyor”

“Büyümenin dört temel özelliği göze çarpıyor. Birincisi; bü­yümeyi hizmet bölümleri sü­rüklüyor, imalat endüstrileri da­ralma içinde. İkincisi; büyüme tarihi olarak epeyce yavaş bir tempoda ilerliyor: Üçüncü­sü, büyüme bölgesel olarak da istikrarsız dağılım gösteriyor.

Ve son olarak; risk ve belirsiz­likler hiç olmadığı kadar yük­sek. Dünyada ‘çoklu kriz’ orta­mı her geçen gün hal değiş­tirerek devam ederken, finans oyuncularının risk alma ve ris­kten kaçınma davranışların­da da değişik gelişmelere şahit oluyoruz. Özcesi, büyüme­nin zayıf, istikrarsız ve kırılgan ilerlediği, ticaret gerilimleri­nin enflasyonist riskleri can­lı tuttuğu, buna karşılık faizle­rin global kriz sonrası yıllara nazaran hayli yüksek seyretti­ği bir iklim kelam konusu.

Haliy­le risk iştahının da inişli çıkış­lı olduğu böylesi bir ortamda, kırılganlıkları yüksek geliş­mekte olan ülkeler açısından kaidelerin elverişli olduğunu söylemek bir epey sıkıntı. Doğru­dan yabancı yatırım girişlerin­de son beş yılın ortalamasın­da gelişen ülkelerdeki artış, ge­lişmekte olan ülkelere kıyasla çok daha yüksek.”

“Gidişat çok süratli ve sarsıcı”

İyimserler müzakere ve di­yalog yoluyla yeni bir küre­sel istikrarın oluşacağına ina­nırken; karamsarların üçüncü dünya savaşı riskinin giderek arttığına vurgu yaptığına dik­kat çeken Bahçıvan, “Son 30 yı­lın istikrarları değil, İkinci Dün­ya Savaşı sonrası 1945 yılında kurulan istikrarlar yıkılıyor, baş­ta NATO olmak üzere ulusla­rarası kurumlar sarsılıyor, Av­rupa’nın geleceği ve güvenliği tartışılıyor.

Bir müddettir tartış­tığımız küreselcilikten uzak­laşma ve yeni korumacılık da ABD’de yapılan başkanlık se­çimlerinden sonra ülkelerin gündemine damga vurmaya başladı. Bu kıymetli gelişmeler ülkemizi de yakından ilgilendi­riyor. Gidişat çok süratli ve sar­sıcı. Ezber bilgi, kalıplaşmış bakış açıklarıyla kavranama­yacak boyutlarda bir tablo var karşımızda” dedi.

“Küreselleşmenin ana itici güç olduğu bir dünyadan ko­rumacılık ve ticaret savaşla­rının öne çıktığı bir dünyaya gerçek ilerliyoruz” diyen Bah­çıvan, kelamlarını şöyle sürdür­dü: “Gelişmiş ülkeler, ‘içeride üretim’ fikrini giderek daha fazla benimsiyor. Bunun doğ­rudan bir sonucu olarak da ge­lişmiş iktisatların siyaset dizaynlarında sanayi politi­kalarının tekrar kıymetli bir yere oturduğunu görüyoruz. Yeni sanayi siyasetlerinin merkezinde dijitalleşme ve yeşil güç dönüşümü yer alı­yor. Sektörel olarak ise yapay zeka teknolojileri ile yarı ilet­kenlerin, elektrikli araçların ve elektrikli araç bataryaları­nın imalatı öne çıkıyor.”

“AB’ye yönelik tedbirde geç kalmamalıyız”

Erdal Bahçıvan, ABD iktisadının bu yıl 30 trilyon doların biraz üzerinde bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini hatırlattı. Bahçıvan, şöyle devam etti: “ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşının daha da tırmanması ve Çin’in bu türlü devasa bir pazarda çok yüksek gümrük duvarlarına maruz kalması durumunda, elinde oluşacak kapasite fazlasını dünya pazarlarına fiyat kırarak yaymaya yönelmesinin yaratacağı sonuçları, iş insanları olarak sanırım hayal edebiliyoruz.

Bu da ilerlediğimiz periyotta üzerinde hassasiyetle durmamız gereken bir risk başlığı. ABD’den bir gümrük tarifesi adımının gelmesi, yapısal bir açmaz yaşayan en kıymetli dış pazarımız AB’deki durumu daha da içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir. Bu kritik ticaret partnerimizdeki gelişmeleri çok yakından takip etmek ve gerekli tedbirleri geç kalmadan almak durumundayız.”