Üretim süreci dijitalleşince verimlilik yüzde 100 artıyor

Recep ERÇİN

Sabancı Üniversitesi’nde Bilgisayar Mühendisliği eğitimi alan Erçin Temel, IBM, Ericsson ve Garanti Ban­kası’nda çalıştıktan sonra edin­diği deneyimleri aklındaki giri­şim fikriyle geliştirerek 2013 yılında, üretim süreçlerinde ve­rimlilik artırmayı hedefleyen bir teknoloji şirketi olan Cormind’i kurdu.

Üretim süreçlerini ger­çek vakitli olarak izleyen, ana­liz ve optimize eden yenilikçi bir fabrika işletim sistemi olan Cor­mind ile bilhassa Anadolu’da ge­leneksel sistemlerle üretim ya­pan KOBİ’leri dönüştürmeyi hedeflediğini belirten Erçin Te­mel, şirketini kurduğundan beri büyük küçük demeden fabrika fabrika dolaştığını anlattı.

Birkaç saatte fabrikayı tahlil ediyor

2022 yılında melek yatırım­cılardan 350 bin dolarlık dayanak aldıklarını söyleyen Erçin Te­mel, bugüne kadar 130’dan fazla tesiste otomasyonla ilgili büyük küçük projeleri hayata geçirdik­lerini tabir etti. Sürecin nasıl iş­lediğine dair bilgi veren Temel, “Bu yalnızca bir kesim donanım satmak değil. Kimisi çok büyük 6-8 aylık projeler bazıları ise bir iki haftalık süreçler. Fabrika çok uzaksa evvel çevrimiçi bir top­lantı yapıyoruz. Gereksinimleri anla­maya çalışıyoruz. Sonra fabrika­yı ziyaret ediyoruz. Birkaç saat içinde tahlil sonucunda her şey bizim tarafta netleşmiş oluyor. Daha kolay talepler varsa ölçüm­le ilgili o vakit fabrikaya gitme­ye gerek kalmadan uzaktan ku­rulumu yapıyoruz” dedi.

Üretim tesislerinde mevcut sistemi çok değiştirmeden üre­timi yönetmeye çaba ettikleri­ni kaydeden Erçin Temel, “Çün­kü şirketler esaslı tahlillerden ve beklemediği bir şeyle karşı­laşmaktan korkar. Münasebetiyle fabrikalar olağan çalışma dü­zenine devam eder. İş güvenliği konusunda bir sorun olmadık­ça makineleri de durdurmadan devam ediyoruz. Şu an sistem­de 30’dan fazla modül var.

Fir­manın gereksinimine nazaran değişiyor. Kurulumdan sonra aylık ödeme 500-600 eurodan başlıyor, ope­rasyonun büyüklüğüne nazaran 3-4 bine kadar çıkıyor. Fabrikanın her şeyini yönetiyoruz. Yani o denli yalnızca makine verimliliği değil. Ham hususu, ERP’si (kurum­sal kaynak planlaması), etiketle­ri, işte sevkiyat süreçleri, iş pla­nı optimizasyonu, operatörlerin planları, reçete idareleri vd. Hiçbir halde operatörün mü­dahale etmediği büsbütün sis­temsel bir rutinden bahsediyo­ruz” bilgilerini paylaştı.

Birçok fabrika verimsiz çalışıyor

Kurdukları sistemin üretim tesislerinde ne oranda verim­lilik artışı sağladığını sorduğu­muzda ise Temel, şunları anlat­tı: “Tamamını yaptığımız vakit ortalama yüzde 100’ün üstüne çıkıyorlar. Bir senede. Zira in­san inisiyatifi kalkıyor. Tama­men o mühendis ya da oradaki planlama uzmanı ya da işveren ne istiyorsa o denli oluyor. Yanlış­sa da süratli müdahale ediyorlar ki genelde yanlış oluyor o kararlar. Sonradan diyorlar ki ‘bu bu türlü değilmiş, operatör bunu bu türlü yapıyormuş.’

Biz de öğreniyoruz, yani sistem de öğreniyor. Herkes biliyor orada bir yanlış olduğu­nu. Lakin robotlar gösteremiyor. Sen onu raporlamaya başladığın vakit, bir şeyleri otomatize et­tiğin vakit, bir yerleri kısıtla­dığın vakit ister istemez patlak veriyor bir yerden. Onu çabucak düzeltiyorsunuz. Tek kusur olmu­yor. Bir sürü yapılan operasyo­nel yanılgı oluyor. Onları yavaş ya­vaş düzeltip düzeltip gidiyoruz. Gidiyorlar daha doğrusu. Biz de sistemsel olarak yardımcı olma­ya çalışıyoruz.”

Fabrikaların yalnızca yüzde 5’i dijitalleşebildi

Kurulum yaptıkları üretim tesislerinde karşılaştıkları örneklere ait bilgi veren Erçin Temel, şunları söyledi: “Kimya fabrikası, boya, dokuma üzerinde de çalışıyor. Biz oraya girmeden evvel bir vardiyada 20’den fazla mavi yaka çalışıyordu. Şu an 2 mavi yaka kâfi oluyor. O çıkarılan mavi yaka tekrar öteki işe yönlendirilmiyor fakat zati endüstride çalışacak işçi de bulunamıyor. Servis bölümlerine gidiyorlar. Anadolu’da üretiminin büyük kısmını ihraç eden ancak klâsik formüllerle üretim yapan işletmeler var. Örneğin birinci müşterilerimden biridir; kalite testini eseri beşinci kattan atarak yapıyor. Fabrika üzerinde konuşursam; 300 bin işletme var ülkede büyüklü küçüklü, ne ürettiği hiç kıymetli değil. Yalnızca yüzde 5’i bizim yaptığımız işe misal sistemler kullanıyor. ERP dahil. ERP artık neredeyse her şirkette olması gereken bir şey.”

“Robotların ortasında büyüdüm”

Arçelik’te mühendis olan babası sayesinde “robotların ortasında büyüdüğünü” söyleyen Erçin Temel, “Çocukluğumdan beri fabrikalara alışığım” dedi. Uzaktan heyetim yaptıkları tesislerden birinin Tayland’da olduğunu anlatan Temel, “Romanya’da olacak. Çek Cumhuriyeti, Polonya ve artık bir de yeni bir Amerika konumuz çıktı” dedi.

“Yapay zeka asistanı, bilgi kalmayınca aptallaşacak”

Cormind’in olarak gayelerini “Bir yapay zeka şirketi olmak değil” formunda özetleyen Erçin Temel, şu günlerde teknoloji tarafında ana gündem olan yapay zeka asistanlarına ait ezber bozan yorumlar yaptı. Yazılım şirketi kurucusu bir bilgisayar mühendisi olarak “Ben ısrarla şunu söylüyorum; bu ChatGPT’yi gözünüzde büyütmeyin. Bunların dataya muhtaçlığı var. Bunlar bilgisiz ölür. Çok yakında bu bitecek. Bilgi kalmayacak.

Sonra aptallaşacaklar. Çöpe gidecekler. Bunları ben bu türlü yıllardır anlatıyorum. İnternetteki data bitti” yorumu yaptı. Yapay zeka asistanlarının sıfırdan ortaya bir şey koyma yetkinliğinin olmadığını vurgulayan Erçin Temel, “Hatta tarih de veriyorum kendi çapımda; 2031- 2032’de o civarlarda. Kuantum bilgisayarlar nitekim halka indiğinde ki inecek. Bitcoin’in içerisindeki o şifreler var ya o çözülecek. O çözüldüğü vakit. Bu kuantum bilgisayarlar çözülmeye başlayacak. Çözülünce halka inecek” öngörüsünde bulundu.

“Makine verimliliğinden fazla süreç idaresi önemli”

Türkiye’de Cormind’e benzeri süreç idaresi yapma tezinde sistem kuran şirketlerin tamamının, yurt dışında ise birkaç tanesi hariç çabucak hepsinin daima makine verimliliğine odaklandığını kaydeden Erçin Temel, “Süreç optimizasyonuna odaklanmıyorlar. Makinem çalışıyor mu, duruyor mu, kaç tane üretti, her eser kaç saniyede bir çıktı? Lakin bir süreç idaresi yok. Bir şey yanlış mı yapılıyor? Makineye yanlış bir komut mu gidiyor?” üzere mevzuların atlandığını belirtti. Temel, “Orada anlatması çok güç lakin dokunulduğunda çok tesir eden şey aslında sürecin uçtan evvel büsbütün dijital formda yönetiliyor ve kurallarının net biçimde ortaya koyuluyor olması. Makinen verimsiz de neden? Ya da ne yapabiliyor? Bunun çıktısı yok. Bunu yönlendirecek en azından bir proses verisi yok. Şu vakitte yapılması gerekiyordu, yapılmadı. O yüzden makinen duruyor. Üzere bir ilgi yok ortada. Bu türlü prosesi uçtan uca yönetmeye başladığınız vakit tıkanan yer direkt ortaya çıkıyor” bilgilerini paylaştı.