Türkiye’nin ilk ‘İklim Kanunu Teklifi’ TBMM’de
TBMM Etraf Komitesinde, Türkiye’nin ilk “İklim Kanunu Teklifi”nin görüşmeleri sürüyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Fatma Varank, İklim Kanunu Teklifi’nin Türkiye’nin eserlerini pazarlarken hem emisyonları azaltacak hem de emisyondan kaynaklı ihracatta Türkiye’yi olumsuz etkileyebilecek etmenleri ortadan kaldıracak çok kıymetli bir kanun olduğunun olduğunun altını çizdi.
Pilot periyot vurgusu
Bakan Yardımcısı Varank, burada yaptığı konuşmada, Türkiye’nin, 2053 amacını ortaya koyarken, azaltım, ahenk maksatlarını de strateji evraklarını de ortaya koyduğunu belirtti.
Bu maksatları gerçekleştirmek için en değerli argümanın Türkiye’deki endüstriden kaynaklanan emisyonların belirli bir düzeye çekilmesi olduğunu söz eden Varank, şunları kaydetti:
“Geldiğimiz noktada emisyon ticaret sisteminin kurulmasının zarureti de ortaya koyulduğunda, bu teklifin bu yıl kanunlaşması ve bu pilot periyotta sistemin kurulması, emisyonların azaltılması için aslında en kıymetli argümanımız olacaktır.
Dünyada da yaptığımız çeşitli görüşmelerde konuşulan en kıymetli bahis, emisyonların azaltılmasına yönelik olarak karbon piyasalarının kurulmasıdır.
Bu sene COP29’da alınan karbon piyasalarının kurulması ve işletilmesiyle ilgili memleketler arası karbon piyasasının nasıl işletileceği de göz önüne alındığında, Türkiye’nin de bu sistemde yerini alabilmesi için bu teklifin de bu periyotta kanunlaşması ve piyasaların oluşturulması için önümüzde yaklaşık 7-8 aylık bir süreç olacak. Bu pilot devirden sonra da 2026’nın başında Avrupa’da, Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) sistemiyle birlikte eserlerimizi pazarlarken bizim de hem emisyonlarımızı azaltacak hem de emisyondan kaynaklı ihracatımızda bizi olumsuz etkileyebilecek etmenleri ortadan kaldırmak için çok kıymetli bir kanun.”
İklim Şurası’nda 217 karar alındı
Kanun teklifiyle ilgili Bakanlığın yaptığı çalışmalar hakkında bilgi veren Varank, kamu kurum ve kuruluşları, özel dal, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerden binin üzerinde uzmanın iştirakiyle, 40’ın üzerinde çevrim içi yahut yüz yüze toplantılar yapıldığını, 50 kurul ve 7 yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirildiğini anlattı.
Varank, “İklim Şurası gerçekleştirilmiş ve şura sonucunda da 217 tane karar alınmış. Kanun teklifinin asıl sac ayakları, alınmış olan bu 217 kararın bu kanun teklifine dercedilmesi biçiminde hayata geçmiştir.” dedi.
İklim Değişikliği Başkanlığıyla kurulmuş olan İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu üyeleri ve STK’lerle bu kanun teklifinin ana başlıklarının tartışıldığını, içeriğiyle ilgili STK’lerden gelen hususların kanun teklifine dercedildiğini belirten Varank, şunları kaydetti:
“Yerel iklim değişikliği hareket planlarına ait tarz hakkında ve lokal idarelerin iklim değişikliğiyle uğraşı çalışmalarının desteklenmesi hedefiyle yürütülen projelerde kanun teklifi anlatılarak ilgili tüm paydaşlarla çeşitli toplantılar yapılmıştır. Sanayicilerin kapasitesinin ve farkındalığının artırılması için başta Eskişehir, Denizli, Kocaeli, Tekirdağ, İstanbul, Sakarya, Konya, İzmir, Kayseri, Mersin ve birçok sanayi kentinde de yaklaşık 4 bin kişinin iştirakiyle, bilhassa ETS’nin bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. Oluşturulan taslak metne ait görüşlerin kıymetlendirilmesi ve ek görüşlerin alınabilmesi maksadıyla da 62 ilgili ünite ve yaklaşık 140 iştirakçiyle çalıştaylar gerçekleştirilmiştir. Başta Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere birçok bakanlık temsilcisiyle, kurum ve kuruluşlarla çeşitli istişareler ve teknik çalışmalar yapılmış ve kanun teklifi bugünkü biçimini almıştır.”
Türkiye’de 6 belediyenin mahallî iklimle ilgili projesinin Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapıldığını aktaran Varank, 30’u aşkın belediyede lokal iklimle ilgili hareket planları hazırlandığını söyledi. Varank,”Bizim hazırladığımız aksiyon planları, onların kendi hareket planları içinde bir format oluşturacak. Kendileri de bu düzenlemeleri 2027 yılına kadar bizim hazırladığımız formata uyarlayacaklardır.” tabirini kullandı.
“Uyum süreciyle ilgili konuşmak gerekiyor”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanı Halil Hasar da Türkiye’nin iklim liderliğini ön planda tutması için bu türlü bir kanuna gereksinimi olduğuna işaret etti.
Şu anda emisyon azaltımına odaklanıldığını lakin 10 sene sonra kimsenin emisyonların azaltımıyla ilgili konuşmayacağını belirten Hasar, “Çünkü dünya bir öteki tarafa gidiyor. Daha çok ahenk süreci, dirençlilikle ilgili konuşmak gerekiyor.” dedi.
Ülkelerin, ulusların, toplumların hem ekonomik hem toplumsal hem yaşamsal dirençliklerini artırmaları gerektiğini vurgulayan Hasar, “Şehirlerimizin iklim dirençliklerinin artırılacağı çalışmalar yapıyoruz. Bilhassa dünyada 3 kilometre çözünürlükte 2100 yılına kadar projeksiyon çalışmalarını yapan birinci ülkeyiz. Birçok ülkeye teknik ve bilimsel altyapımızı sunuyoruz.” sözlerini kullandı.
Çok geniş bir coğrafyada bu çalışmaları yapıp insanlık hizmetine sunmaya çalıştıklarını lisana getiren Hasar, “Böylece 20 yıllık dönemler üzerinde çalışmayı planlıyoruz. Bu, interaktif ve dinamik olacak.” diye konuştu.
“İklim değişikliği yalnızca ekolojik manada değerlendirilmemeli”
Yeşil yatırımlar, sürdürülebilir ticaretin teşvikiyle ekonomik büyümenin de destekleneceğine işaret eden Hasar, iklim değişikliğinin yalnızca ekolojik manada değerlendirilmemesi gerektiğini, bunun global bir sorun olduğunu vurguladı.
Kanun teklifinde yer alan gelirler kısmına dikkati çeken Hasar, “Emisyon Ticaret Sisteminden gelen gelirler, yeşil dönüşüm için gerekli olan finansı karşılayabilir mi? Hayır, lakin bu gelirlerin tamamlayıcı bir öge olduğunu biliyoruz. Bu gelirlerin tamamının bilhassa yeşil dönüşüme ve iklim değişikliğiyle uğraşta bilhassa ahenk bölümlerinde kullanabileceğine dair bir düzenleme kelam konusu.” dedi.
Hasar, 2024’ün iklim krizinin aksilikleriyle ilgili rekorlar üzerine rekorlar kırıldığı bir yıl olduğunu anımsatarak, alınacak azaltım ve ahenk maksatlarının vatandaşlar için kıymetli olacağını tabir etti.
