Dünya metropollerine göre taksi sayısı 7,5 kat daha az

Necmi ÇELİK

İstanbul’da taksi sorunu git­tikçe kronik bir hal almaya devam ediyor. Pazar ve ka­muoyu araştırmalarıyla bilinen milletlerarası danışmanlık şirketi EY Türkiye, taksi problemine yöne­lik kapsamlı bir rapor yayımladı. EY Türkiye Kamu Kesimi Danış­manlık Hizmetleri Şirket Ortağı Kerem Kaçar tarafından açıkla­nan rapora nazaran, İstanbul’un tak­si ekosistemi arz-talep denge­sizliğiyle karşı karşıya.

EY Tür­kiye’nin raporunda, son 34 yılda İstanbul’un nüfusunun iki katına, turist sayısının ise 10 katına çıktı­ğı, birebir periyotta taksi sayısında yalnızca yüzde 17 oranında arttığı kaydedildi. Buna nazaran, İstanbul’da 1990 yılında nüfus 7,3 milyon iken bu sayı 2024’te yüzde 115 artışla 15,7 milyona, turist sayısı da 1,9 milyondan yüzde 879 artışla 18,6 milyona yükseldi.

Korsan taksici yaygınlaşıyor

Aynı periyotta taksi sayısı ise yalnızca yüzde 17’lik artışla 17 bin 395’ten 20 bin 311’e çıktı.

Bu durum, kentin taksi talebi­ne kâfi arzı sunamadığını ve korsan taksi kullanımının yay­gınlaştığını gösteriyor. Vatan­daşların yüzde 86’sı taksi bul­makta zorlandığını belirtirken, yüzde 33’ü her vakit taksi bu­lamama sorunu yaşadığını tabir ediyor. Rapora nazaran, İstanbul’da 1000 şahsa düşen taksi sayısı 1,3 olurken, bu sayı Moskova’da 14,7, Singapur’da 16,2, Londra’da 8,2, New York’ta ise 6,3.

Böylece İstanbul 1.000 kişi­ye düşen taksi sayısının, emsal dünya metropollerinin ortala­masından neredeyse 7,5 kat daha az olduğu ortaya çıktı.

Yüksek fiyat şikayet konusu

Rapora nazaran, İstanbul’da günde ortalama 36 seyahat yapan tak­siler, yıllık 47,8 milyar TL gelir üretiyor. Lakin mevcut sistemde en dikkat çeken problemlerden biri taksi plakalarının bir yatırım ara­cı haline gelmesi.

EY Taksi De­neyimi Vatandaş Anketi’ne nazaran, iştirakçilerin yüzde 24’ü haliha­zırda paylaşımlı araç hizmetleri­ni kullanırken, yüzde 20’si ise bu hizmetleri denemek istediğini tabir ediyor. Paylaşımlı araç hiz­metini tercih edenler, esas ne­denler olarak araç bulma kolaylı­ğını (%38), uygun fiyatı (%23) ve güvenliği (%20) sıralıyor. Araş­tırmaya nazaran, İstanbul’da 20 bin 311 taksi ve 40 bin 622 taksi sürü­cüsü bulunuyor. Taksi hizmetle­ri, hem yerli hem de yabancı yol­cular açısından çeşitli problemleri da barındırıyor.

Turistlerin yüzde 50’den fazlası taksi şoförlerinin yüksek fiyat talep ettiğini, uzun rotalar kullandığını ve yaban­cı lisan bilmeyen şoförler nede­niyle zorluk yaşadığını belirtiyor. Yerli yolcular ise kaba davranış­lar (%64) ve kısa uzaklıkta yolcu almama (%54) problemlerinden ya­kınıyor. Taksi şoförlerinin yüz­de 30’u dijital uygulamaları kul­landığını ve seyahatlerin yüzde 55’inin bu platformlar aracılığıyla gerçekleştirildiğini belirtiyor. An­cak, uygulamalardaki komite oranları ve sabit fiyat politikala­rı hem yolcular hem de şoförler için sorun oluşturuyor.

Dönüşüm için 5 temel adım

EY raporuna nazaran, İstanbul’un 2027, 2030 ve 2035 amaçları doğrultusunda daha organize ve dijital bir taksi ekosistemi yaratılması öngörülüyor. Dönüşüm için önerilen beş temel adım şu halde:

Yeni taksiler ve operasyonel standartlar: UKOME tarafından onaylanan 2.500 yeni taksinin hizmete sunulması ve dijitalleşme gerekliliklerinin belirlenmesi.

2- Mevzuat düzenlemeleri: Rezervasyonlu Kişisel Taşıma (RBT) aracıları için mevzuat hazırlıklarının başlatılması.

3- Dinamik fiyatlandırma: Dijital taksilerde fiyatlandırma sisteminin dinamik hale getirilmesine yönelik karar taslağının sunulması.

4- Taksi şirketleşmesi: Taksi hizmetlerinin daha profesyonel hale gelmesi için taksi şirketlerinin kurulmasının teşvik edilmesi.

5- Gelir takibi ve vergilendirme: Dijital platformlar üzerinden gelirlerin takip edilmesi ve vergilendirme sisteminin güçlendirilmesi