YEKAV Başkanı Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar: Al, kullan ve geri dönüştür moduna geçmeliyiz

Mehmet Hanifi GÜLEL

YEKAV Lideri Prof. Dr. Meh­met Emin Birpınar, “Biz dön­güsel iktisada geçmek zo­rundayız. Yani ‘al, kullan, at’ kültürü­nü bırakmamız onun yerine ‘al, kullan, geri dönüştür’ olmalı. Tasarruf eko­nomisine dönmemiz lazım. Tüketim iktisadından tasarruf iktisadına dönmediğimiz sürece bu işleri çöze­meyiz. İkincisi de yırtıcı kalkınmadan sürdürülebilir kalkınmaya geçmemiz lazım” sözlerini kullandı.

Yeşil Kalkınma Vakfı (YEKAV) tarafından bu yıl birincisi düzenlenen “Yeşil Finansman Doruğu 2025” İs­tanbul’da gerçekleştirildi. Zirveye Sermaye Piyasaları Kurumu Baş­kanı İbrahim Ömer Gönül’ün ya­nı sıra birçok kurum ve kuruluştan yetkililer iştirak gösterdi. Tepede; Türkiye’de Yeşil Finansın Gelişi­mi- Amaçlar, Ödevler, Kazanımlar, Meseleler, Milletlerarası Sermaye Pi­yasalarına Erişim ve ESG Finans­manı ve Yeşil Finans İhtiyacı- Sek­törler, Yatırımlar, Gelecek Vizyonu isminde üç panel düzenlendi.

Zirvenin açılışında ‘Yeşil Dönüşü­mün Gelecekteki Politik Görünümü’ sunumu yapan Yeşil Kalkınma Vak­fı (YEKAV) Lideri Prof. Dr. Meh­met Emin Birpınar, vakfı endüstrici, sivil toplum örgütleri, bürokrasi ve milletlerarası münasebetleri yıllarca yürüt­müş biri olarak deneyimleri doğrul­tusunda kurduklarını aktardı.

Yeşil kalkınma probleminden evvel iklim değişikliğine değinmek gerektiğini kaydeden Birpınar, yeşil kalkınma­nın iklim değişikliği ile ortaya çıktı­ğını belirterek, “Son yüzyılda özellik­le sanayi ihtilali süreciyle başladı. Dünyada ortalama sıcaklıkları yak­laşık 15 dereceyken son 100 yılda bu 16, 16,5 derece ve 17 derece yanlışsız çık­tı. İnsan faaliyetleri sonucunda 100 yılda kömür, petrol ve doğal üzere fo­sil yakıtların tüketimi arttı. Bunların kullanımı arttıkça dünyanın ısısı da artmaya başladı ve bunlar atmos­feri olumsuz etkiliyor. Bir insanın ateşi 40’a çıkınca hastaneye gö­türüyorsunuz. İlaçlar veriyorlar, serumlar veriyorlar ve tedavi­si yapılıyor..

Eğer bunu tedavi etmez­seniz sonuçlarına katlanarak, her­hangi bir organa ziyan verdim diye bakıyorsunuz. Türkiye’nin ve dünya­nın geldiği durum da şu anda tam bu­rası. Artık ziyanları araştırmaya baş­ladık. Fakat biz bu hâle getirdik. Bu sa­nayi ihtilali ile birlikte de inanılmaz bir halde hem insan gücünü hem de doğal kaynakların kullanımı artma­ya başladı. Bugün geldiğimiz noktada 50 yıl öncesine nazaran karbon salımı 3 misli, nüfus ise 2 misli artmış ve do­ğal kaynak kullanımı 3 misline çık­mış durumda” dedi.

“Artık döngüsel iktisada geçiş başladı”

Sanayinin gelişimiyle birlikte, üre­tilen malların satılması gerektiğini ve insanların tüketime teşvik edil­diğine değinen Birpınar, evvelden “al, kullan, at” iktisadının geliştiğini ve bu anlayışın hala devam ettiğini belirtti. Bugün, artık dünyada dön­güsel iktisada geçişin başladığı­na dikkat çeken Birpınar, “Al, kullan ve geri dönüştür’ moduna geçilme­miz gerekiyor.

Günümüzde artık çok fazla atık üretmeye başladığımızı ve bunların atık alanlarından atmos­ferde bulunan gazlardan bir tanesi olan metan gazı yaydığını, karbondi­oksite göre 70-80 kat daha fazla ısıyı yaydığını biliyoruz. İnsanoğlu­nun eliyle yapılan bu faaliyetlerin so­nucu dünyada iklim değişiyor. Bu türlü giderse sonuçlarına katlanmak zo­runda kalacağız. Telafi edecekleri­miz var ve telafi edemeyeceklerimiz var. Deva bulamadığımız işte en ba­sitiyle ansızın yağan yağışlar, deniz sularındaki ısınmadan ötürü kimi balık tiplerinin azalması ve Kızılde­niz’den gelen balon balığı üzere istilacı balıkların artması üzere telafi edilme­yecek boyutta sıkıntılar oluşturuyor.

Yani suyun ısınmasına deva bulmak kısa vadede güç. Bioçeşitliliğik hem karada hem denizdeki canlıların yok olması manasına geliyor. Bu da doğa­da önemli bir afetler oluşturmaya ne­den oluyor” açıklamasını yaptı. İk­lim değişikliği ile gayrette başta sivil toplum örgütleri olmak üzere, devlet ve millet olarak herkesin katkı vermesi gerektiğini tabir eden Birpı­nar, yalnızca ülke olarak katkı verme­mizin yetmediğini, dünyadaki bütün ülkelerin de tıpkı katkıyı vermesi ge­rektiğini tabir etti.

Bütün ülkelerin, siyasalların hepsinin ortak çalışma­ları ve Birleşmiş Milletler çatısı al­tında bu işleri yapılması gerektiği­ni lisana getiren Birpınar, “Biz bir defa döngüsel iktisada geçmek zorun­dayız. Yani al, kullan, at kültürünü bı­rakmamız onun yerine al, kullan, geri dönüştür olmalı. Yani tasarruf eko­nomisine dönmemiz lazım. Tüketim iktisadından tasarruf ekonomisi­ne dönmediğimiz sürece bu işleri çö­zemeyiz. İkincisi de yırtıcı kalkınma­dan sürdürülebilir kalkınmaya geç­memiz lazım” sözlerini kullandı.

SPK, sürdürülebilirlik ilişkili sermaye piyasası rehberi hazırladı

Günümüzde artık yeşil kalkınma­nın öteki bir boyutta taşındığı ve bu alandaki çalışmaların ağırlaştığını gördüklerini aktaran Sermaye Piya­sası Kurulu (SPK) Lideri İbrahim Ömer Gönül, ”Yeşil finansmana ulaş­mak, yeşilin tüm alanları ile birlikte mavi finansman halinde yahut üçlü dönüşüm biçiminde baktığımızda artık tüm finansın kalbine oturan bir nok­ta.

Biz de kurumumuz ismine bu çalış­malara epey ehemmiyet veriyoruz. Artık karbon yakıtlarının yavaş yavaş piya­sadan çekilmeye başlaması gerekti­ği gerçeği birlikte hudutta karbon dü­zenlemeleri kıymetli noktalara gelmiş bulunmaktadır. Kurumumuz 2022’de yeşil borçlanma aracı, sürdürülebilir borçlanma aracı, yeşil kira sertifikası, sürdürülebilir kira sertifikası rehbe­ri yayınlanmıştı.

Bu rehberle birlikte 2022’de 4 milyar liranın üzerinde ye­şil sürdürülebilir borçlanma ihraca­tı gerçekleştirirken, 2023 yılında bu sayı 100 milyar lira ve 2024’te ise 240 milyar lirayı buldu. Böylelikle top­lamda 340 milyar liralık bir borç­lanma aracı gerçekleştirebildik. Öte yandan milletlerarası sürdü­rülebilirlik kontaklı tahvil prensipleri temel alınarak sür­dürülebilirlik temaslı sermaye piyasası araç­ları rehberi taslağını hazırladık en kısa mühlet de değerlen­direceğiz” açık­lamasını yap­tı.

Gençlerin, yeşil kalkınma üzerinde çalışması gerekiyor

İklim değişikliği probleminin yalnızca bir etraf sıkıntısı olmadığını, bir kalkınma sorunu olduğunun da altını çizen YEKAV Lideri Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar, “Bu trene Türkiye binecek mi, binmeyecek mi? Bütün sıkıntı burada.

Kömür, petrol ve doğal gazın bir tanesi de bizde hakikat düzgün yok. Ancak yenilenebilir enerjiyi kullandığınız vakit elektrik üretiminde bilhassa rüzgâr gücü, güneş gücü, jeotermal üzere yenilenebilir enerjiyi etraf dostu, iklim dostu projeleri yahut kalkınma modelini belirlediğiniz vakit güç sistemlerini ülkenizin iktisadı için de yeterli olacak. Şu anda güneş gücü maliyetleri 10 sene evveline karşın çok daha düşük. Tahminen 10’da 1 düzeyine kadar düştü…Türkiye’de satılan otomobillerin %15’i elektrikli olmaya başladı. Önümüzdeki 10 yıl içinde bu %50 olacak.

Artık konutunuzun çatısına kurduğunuz bir panel ile meskenin elektriğini, ısınmasını, soğumasını, aydınlatılması ve otomobiliniz şarj edebilir duruma geldik. Münasebetiyle elektrik, doğal gaz, akaryakıt faturası olmayacak. Artık buraya hakikat gidiyoruz. Gençlerin de bu yeşil kalkınma ile bunlara yatırım yapmaları, bunun üzere işler üzerinde çalışmaları gerekiyor. Burada startup’lar ve kurumlar bununla ilgili ilgili çalışmalar yapmalı. Her şey elektrikliye giden bir dünya var. Bu yolu takip etmek ve bu trene binmemiz ülkenin kalkınması ve büyümesi için değerlidir. Bir yandan yeşil finansman ülkemize nasıl getirebiliriz üzerinde düşünmemiz lazım” dedi.