Makarnada kıran kırana rekabet dönemi

Mehmet Hanifi GÜLEL

Makarna dalı, üretimde dünyada üçüncü, ihracatta ise ikinci sırada yer alıyor. Bu yıl faaliyete girecek yatırımla­rın kapasiteye dahil olmamış haliyle dalın yıllık üretim kapasitesi 3 milyon ton olarak yer alıyor. Bunun 1,5 milyon tonu ihracata gönderiliyor. İç pazar tüketimi ise 650 bin ton olarak yer alıyor. Geriye kalan 850 bin ton ise kapasite fazla­sı oluşturuyor.

Bu yıl iç ve dış pazarda açılacak yeni üretim tesisleriyle makarna sek­töründe kıran kırana bir rekabet de bekleniyor. İç pazarda Mardin ve Şanlıurfa’da ihra­catta ise en büyük ana pazarımız olan Afrika’da Gana, Nijer ve Nijerya’da ye­ni fabrikaların önümüzdeki periyotta reka­beti artıracağına dikkat çekiliyor.

Türkiye’de bu yıl 8 sınır devreye girecek

Makarna bölümünün dol­durması gereken 850 bin ton boş kapasitesinin olduğunu tabir eden Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TM­SD) Başkanı Aykut Göymen, bu yıl Mardin ve Şanlıurfa’da yeni kurulan fabrikalarda 7 makarna çizgisi ve bir sınırın da mevcut bir firmanın ka­pasite artışı yapasıyla 8 hat­tın devreye gireceğini söyle­di. Öteki yandan, Türkiye’nin ihracat pazarlarda da kuru­lan yeni makarna fabrikala­rının olduğunu vurguluyun Göymen, “Afrika kıtasına sa­dece 2025 yılında bildiğimiz kadarıyla 50’nin üzerinde çizgi satışı yapıldı. Afrika’da yeni fabrikalar kuruluyor ve reka­betçiliği artıracak yatırımlar. İhracat yapılan ülkelerde ku­rulan fabrikalar haklı olarak gümrük vergisi de yükseltili­yor” dedi.

Sektörün 2025 yılı maksadın 1,5 milyon tonluk ihracat ra­kamını korumak olduğunu ak­taran Göymen, buna karşılık 933,2 milyon dolarlık ihracat yapıldığını aktardı.

Yurt dı­şında ihracat yapılan ülkeler­de kurulan her makarna tesis ile birlikte vergilerin konuldu­ğunu bildiren Göymen, “Diğer yandan, Avrupa Birliği’ne 20 bin ton kota hududu olması ve ABD pazarına yüzde 64 ora­nında anti dampik vergisinden ötürü Türk üreticiler kelam ko­nusu pazarlara eser ihraç ede­miyor. Bu pazarlara gereğince ihracat yapamıyoruz. Makar­na kesiminin gelişebileceği pazarlar Afrika, Güney Ame­rika ve Uzakdoğu yer alıyor. Bu pazarları göz önüne aldığımız­da 1,5 milyon tonu müdafaa he­defimiz var” diye konuştu.

Halı fabrikaları üzere olmasın

Yeni kurulan tesislerin pa­zarda rekabet oluşturacağına dikkat çeken Göymen, bir dö­nem halıcıların yatırım yaptı­ğını ve bir müddet sonra kârlıkları düşmeye başladığını söz et­ti. Fabrikalar yeteri kadar kâr edemediği için bir kısmının kapandığını hatırlatan Göy­men, “Umarız kimse kapat­maz ve herkesin işi yolunda gi­der. Fakat sonuçta tüketim bel­li, üretim artıyor” dedi.

Ortalama ihracat ünite bedeli 720 $

Geçen yıl makarna ihracatında ölçü bakımından yüzde 8 oranında artış yaşandığını açıklayan Göymen, ihracatın şu anda stabil bir biçimde devam ettiğini kaydetti. Uzakdoğu pazarına tüketici talebine nazaran tonunu 1.000 dolara makarna sattıklarını ileten Göymen, “Afrika’da yumuşak buğdaydan yapılan makarnanın talep edilmesiyle tonunu 650 dolara da satış yapıyoruz. GTİP’e bakıldığında Türkiye ucuz deniliyor lakin durum o denli değil. 19.02 GTİP’in içinde birebir vakitte noodle’da var ve çok değerli. Kıymetli olmasının sebebi de sosları yer alıyor. Mesela Çin’in ve Tayvan’ın noodle fiyatları ton başına bin 800 ile 2 bin dolarlara çıkıyor. Burada karışıklığın sebebi GTİP’in gerisine bakılmıyor. Bizim 2024 ortalama fiyatlar yaklaşık 720 doları düzeyinde olduğunu görüyoruz. Ayrıyeten Türkiye şu anda hizmet ettiği pazarlarda bir marka” diye konuştu.

Afrika’da bu yıl 50 çizginin faaliyete girmesi bekleniyor

Şanlıurfa ve Mardin’de yapılan yatırımları pahalandıran Aykut Göymen, öteki kesimlerde olduğu üzere bu cins yatırımların fizibilitesi yapılmadan makarna dalı için de yeterli olmadığını aktardı. Yeni yatırımların fiyat rekabetini daha artıracağına vurgu yapan Göymen, “Bu durum zati cüzi kârlarla çalışan kesimin kârlılığını daha da düşmesi manasına geliyor. Yeni açılan fabrikalar da kendilerine pazar bulmaya çalışacaklar. Pazar belirli ve pazardan hisse almaya çalışacaklar. 2025 içinde kurulması netleşen üç tane tesis var. Bunlar Şanlıurfa ve Mardin’de yer alıyor.

Bir tanesi şu an aktif ve bizim üyemiz. Öteki yandan Türkiye’nin ihracat yaptığı ihracat pazarı Afrika’da yalnızca 2025 yılında bildiğim kadarıyla 50’nin üzerinde çizgi satıldı. Afrika’da yeni fabrikalar kuruluyor ve rekabet bahtımız oradaki yeni fabrika kurulumlarıyla düşecek. Bu yeni çizgilerle rekabet talihimiz gerileme göstermesi mümkün. Afrika’da Gana, Nijerya ve Nijer’de kurulan yeni tesisler 2025 yılında devreye girecek. Ortalama bir çizgi günlük yaklaşık 100 ton makarna üretiyor. Aylık 150 bin ton, yıllık ise 1,8 milyon ton kapasiteden bahsediyoruz” dedi.