5 ülkenin ekonomisini ayakta tutan Hazar Denizi yok oluyor! Sonu Aral Gölü gibi olabilir

Dünyanın en büyük iç denizi olan ve kıyılarını 5 ülkenin paylaştığı Hazar Denizi’nin kuzey kısmında ortalama derinlik 5 metreyken güney kısmında derinlik 1025 metreye kadar ulaşıyor.

‘Enerji denizi’ yok oluyor

Zengin petrol yataklarına da mesken sahipliği yapan Hazar Denizi’nde toplam rezervin 48 milyar varil olduğu kestirim edilirken, milletlerarası arenada “enerji denizi” olarak tanınıyor. Lakin kıyı ülkelerin iktisadında üstlendiği kilit rol kadar petrolünü ithal eden ülkeler için de stratejik ehemmiyet taşıyan deniz son yıllarda büyük bir çekilme yaşıyor.

Su düzeyi her yıl daha da düşüyor

Su düzeyi 2005 ila 2023 yıllarda 185 santimetre düşerken, 75 yıl içinde bu sayının 18 metreye düşeceği öngörülüyor. Bilhassa Hazar’ın en uzun kıyısı olarak bilinen Kazakistan tarafındaki su alanın son 15 yılda yüzde 7,1 azaldığı görüldü.

Kıyı ülkeleri ekonomik krizle karşı karşıya

“Save The Caspian Sea” Ekolojik Hareketinin Kurucusu Vadim Ni, Hazar Denizi’nde tek sorunun su çekilmesi olmadığını belirterek bölge ülkelerin büyük bir iklim, etraf ve ekonomik krizle karşı karşıya olduğu ikazında bulunuyor.

‘Hazar’ın kuzey kısmını kaybedebiliriz’

Ni, denizin sığ olan Kazakistan tarafındaki kuzey kısmının büsbütün yok olabileceğini söz ederken, “200 milyon yıllık mersin balığının Hazar tipi yüzde 90 azalmış durumda. Hazar fokunun popülasyonu 1 milyondan 70 bine kadar düştü. Hazar’da konaklayan 12 milyondan fazla göçmen kuş alışık rotalarını kaybetme tehlikesi yaşıyor” tabirlerini kullandı.

“Hazar Denizi’nde büyük bir krizin eşiğindeyiz” diyen Ni, bölge ülkerinin durumun farkında olduğunu lakin kendi çıkarlarını savunmaya devam ettiklerini söyledi.

‘Hazar “ikinci Aral Gölü” olmasın’

Hazar’ı “ikinci Aral Gölü”ne çevirmemek için tedbirler alınması gerektiğini belirten Ni, “Biz, deniz düzeyinin düşmesi, petrol ve gaz şirketlerinin denizi kirletmesi, biyolojik çeşitliliğin kaybolması, balıkçılığın ve turizmin tehlike altında olması üzere Hazar Denizi’nin kilit problemlerine bölgesel ve memleketler arası seviyede dikkati çekmek istiyoruz” dedi.

Kazakistanlı etraf aktivisti Galina Çernova da Hazar’ın son bir yılda 70 santimetre çekilmesinin önemli bir davet olduğuna işaret ederek, “Öncelikle Hazar’ın en büyük besin kaynağı Volga Irmağı başta olmak üzere öbür ırmakların kıyısında barajların inşa edilmesini durdurmak lazım ki Hazar’a daha fazla su gelsin” dedi.

Petrol üretimi ekosistemi yok ediyor

Halihazırda Hazar Denizi’nde Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya’nın petrol ürettiğine dikkati çeken Çernova, “Hazar’ın yüzde 27’si Kazakistan, yüzde 22’si Azerbaycan ve yüzde 22’si de Rusya’ya ilişkin. Şu anda petrolün ağır üretildiği kıyılarda ekosistem kaybolma tehlikesi yaşıyor. Örneğin, petrol üretimi bulunmayan İran kıyısında denizin daha canlı ve balıkçılık bölümünün daha güzel gelişmiş olduğunu görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Hazar Denizi’ne ait kanun

Kazakistan Meclisi Milletvekili Sergey Ponomarev de Parlamento olarak Hazar Denizi’ndeki çekilmeyi daha yakından takip ettiklerini söyledi.

Ponomarev, Hazar’daki çekilmenin süreceğinin iddia edildiğini lisana getirerek, “Hazar Denizi, Kazakistan iktisadı için kıymetli. Deniz düzeyinin düşmesi, bu petrol yataklarına ulaşımı zorlaştırabilir. Şu anda merkezi Aktau kentinde olacak Hazar Denizi Araştırma Enstitüsünün kurulmasına yönelik çalışmalar yapılıyor. Bunun yanı sıra gelecek sene büyük ihtimalle Hazar Denizi’ne ait kanun geliştirmeye başlayacağız.” diye konuştu.