Metal ihracatında birim fiyatlar yükseldi
Türkiye metal sanayi ihracatında kıymetli bir gösterge olan ve İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) tarafından hazırlanan “TR-METALENDEKS Türkiye Metal Sanayi İhracat Endeksi”nin ocak ayı sonuçları açıklandı.
Metal sanayi ihracat ünite bedel endeksi, ölçüdeki hudutlu ve ünite fiyattaki artışa bağlı olarak ocak ayında yükseliş gösterdi. Ocak ayında kıymet endeksi 144,9 puandan 150,0 puana çıkarken, misal halde metal sanayi ihracat ünite bedel endeksi de ocak ayında, aralık ayındaki 116,1 puan düzeyinden 119,8 puana çıktı. Ocak ayında dünya metal fiyatları sonlu ölçüde yükselirken, ihracat pazarlarında fiyatların düşürülmesi baskısı da sürdü. Bunlara karşın ihracat ünite paha endeksi yeni yıla yükselişle başlamayı başardı.
İhracat ortalama ünite fiyatları aralık ayında 4,34 dolar/kg iken ocak ayında 4,48 dolar/kg olarak gerçekleşti. İhracat ünite fiyatlarının, ocak ayında dünya metal fiyatlarında yaşanan sonlu artışlara ve bakır ve alüminyum fiyatlarının yalnızca son hafta sonlu yükselmesine rağmen daha besbelli bir formda yükselmesi dikkat çekti.
Endekslerdeki değişimlere ait yapılan değerlendirmede, ocak ayında TR-METALENDEKS’in pazarlardaki sakinlikten, jeopolitik gelişmelerden, ABD dolarının güçlenmesinden, metal fiyatlarındaki durağanlıktan, ticarette birinci korumacılık adımlarından etkilendiği, yurtiçinde ise ocak ayında gelen yüksek enflasyonun moralleri bozduğu kaydedildi. Türk lirası ocak ayında da gerçek olarak değerlenmeye devam ederken, Merkez Bankası ocak ayında ikinci faiz indirimine gitti. Değerlendirmede, “Ocak ayında TR-METALENDEKS kıymet ve ihracat ünite bedel endeksleri birlikte yükseldi. Ölçü endeksi çabucak hemen birebir kaldı. Global metal fiyatlarının durağan kaldığı ortamda ihracat ünite fiyatlarında sağlanan artış muvaffakiyet oldu.” sözleri kullanıldı.
Küresel iktisatta yeni bir devir açılacak
2025 yılının birinci ayında ABD’de yeni idarenin misyona gelmesiyle birlikte uygulamaya başladıkları iktisat ve ticaret siyasetleri belirleyici olmaya başladı. Ticarette korumacılık tarafında birinci adımlar atılırken, Meksika ve Kanada’ya yüzde 25 ithalat vergileri getirildi, akabinde uygulama 1 ay ertelendi. Çin’e ise ek yüzde 10 ithalatta vergi gelirken, Çin de karşı adımlar attı.
ABD merkez bankası ocak ayında faiz indirimine orta verdi, Avrupa Merkez Bankası ise faiz indirimlerini sürdürdü. ABD doları güçlenmeye, birçok ülke para ünitesi kıymet kaybetmeye devam etti.
Yılın birinci ayında yaşanan bu gelişmeler ile global iktisatta sakinlik sürdü. Global sanayi PMI verisi ocak ayında her ne kadar 50,1 puana çıkıp genişleme bölgesine geçse de zayıf kalmaya devam etti.
Ocak ayında yaşanan ekonomik, siyasi ve jeopolitik gelişmelerin ve beklentilerin oluşturduğu şartlar içinde global metal endüstrinde faaliyetler zayıf seyrini sürdürüyor. Global metal sanayi üretim PMI verisi 47,2 puandan 47,3 puana çıkarken üretimde daralma devam etti. Alınan siparişler PMI verisi ise 45,0 puandan 49,8 puana sert bir artış gösterdi.
Avrupa’daki durum Türkiye için telaş verici
Avrupa metal sanayi PMI bilgileri de yeni yılın birinci ayında zayıf kaldı, 40,0’dan 40,7’ye çıktı. Alınan siparişler PMI verisi ise 38,8 puandan 37,2 puana düştü. Avrupa’daki metal sanayi dataları yüksek daralmaya işaret etmesi, Türk metal sanayi ihracatı için de tasa yaratıyor.
Yeni yılın birinci aylarında da talebin zayıf kalacağı varsayım edilirken, 2025’te daha az sayıda faiz indirimi bekleniyor. ABD’de yeni idare ile başlayan jeopolitik meselelerdeki gelişmeler ve ABD’nin ithalatta vergi uygulamaları kararları izlenmeye devam edilecek. Kısa vadede metal fiyatlarının bir mühlet daha zayıf kalması ve ABD dolarının güçlenmesi beklenirken, ihracat endekslerinde toparlanma için bir mühlet daha geçmesi gerekiyor.
Sıkılaştırma siyasetleri gerçek kesimi zorluyor
2025 yılının birinci ayında enflasyonun beklentileri aşarak yüzde 5’in üzerinde gerçekleşmesi, enflasyondaki düşüşün sağlanması için uygulanan sıkı para siyasetleri varsayımlardan daha uzun sürebileceğine işaret ediyor. Hakikaten merkez bankası 2025 yılsonu enflasyon maksadını de yüzde 21’den yüzde 24’e çıkarırken, faiz indirimlerine ait beklentiler azalmaya başladı.
Sıkılaştırma siyasetleri gerçek bölümü zorlamaya ve yurtiçinde talebi sınırlamaya devam ediyor. Tıpkı anda yurtdışı pazarlarda da toparlanmanın ötelenmesi, sanayi üretiminde ivme kaybını beraberinde getiriyor. Türk endüstrisinin en değerli göstergelerinden olan İSO Sanayi PMI verisi yeni yılın birinci ayında düşerek 48,0 puan ile daralma bölgesinde kaldı. Yüksek finansman maliyetlerinin yanında yeni fiyat artışlarının maliyetleri değerli ölçüde yükseltmesi, ihracatı zorlamaya devam ediyor.
Beklentiler ne diyor?
Her ay yapılan beklenti anketi ile oluşturulan beklenti endeksi ocak ayı sonuçlarına nazaran, ihracat pazarlarında toparlanma işareti şimdi görülmezken, yurtiçinde uygulanan sıkılaşma siyasetlerinin girdi stoklarında azaltıcı tesirleri ise görülmeye başlandı.
Ocak ayı beklenti endeksine nazaran, alınan ihracat siparişleri ocak ayında hudutlu düşüş gösterdi ve pazarlarda durağanlık devam etti. Siyasi ve jeopolitik gelişmeler pazarları baskılarken, korumacılık tedbirleri beklentileri artıyor. Ocak ayında alıcıların fiyat baskısı ve fiyat indirim taleplerinin devam etmesine ve metal fiyatlarının da gerilemesine karşın ocak ayında alınan siparişlerde ihracat ünite fiyatları sonlu ölçüde yükselmeyi başardı.
Sipariş alınan müşteri sayısındaki genel daralma eğilimi yavaşlayarak da olsa sürüyor. Alınan ihracat siparişlerindeki kar marjları artan global rekabetin baskısı altında kalmaya ederken, kar marjlarındaki düşüş yavaşla eğiliminde. Alınan ihracat siparişlerinde tahsilat müddetleri ise ocak ayında çok sonlu ölçüde uzadı.
Ekonomideki sıkılaştırma siyasetlerinin tesirleri ile yurtiçinden alınan siparişler ocak ayında geriledi. Bu düşüş üretimi sınırlamaya devam ederken, hammadde ve girdi stokları bir evvelki aya nazaran sonlu bir artış gösterdi. Ocak ayında yurtiçi ve ihracat siparişlerinin oluşturduğu gereksinime bağlı olarak hammadde ve girdi stokları durağanlaştı. En son eser stokları ise aralık ayından sonra ocak ayında da sonlu ölçüde arttı.
