İnovasyon, yerlileşme ve altyapı güçlendirilmesi teşvik edilmeli

Recep ŞENYURT

Elektrik gücüne olan talebin öteki bü­tün güç kaynakları­na olan talepten daha yüksek süratte geliştiğini kaydeden Elektrik Dağıtım Hizmetle­ri Derneği (ELDER) Yönetim Kurulu Lideri Barış Erde­niz, bundan sonraki süreçte teşvik ve dayanakların inovas­yona, yerlileştirmeye ve alt­yapının güçlendirilmesi ve yenilenmesine sağlanması gerektiğini söyledi.

Gelecek periyotta elekt­rik gücünün temel güç kullanım formu haline gele­ceğini, elektriklendirme sü­recinin geri döndürülemez noktanın ötesine geçtiğini kaydeden ELDER Başkanı Barış Erdeniz, küresel iklim krizinden ötürü da yenile­nebilir güç kaynaklarının yüklü olduğu bir üretim kompozisyonuna gerçek hız­la yol alındığını aktardı. 2040 yılında toplam küresel kurulu gücün yarısından fazlasının yenilenebilir güç kaynak­larına dayalı olacağını anım­satan Barış Erdeniz, güç dalında kısaca ‘yeşil dö­nüşüm’ ismi verilen bu sürecin yanında ‘dijital dönüşüm’ün de yer aldığını vurguladı.

“Şebeke stratejisine gereksinimimiz var”

Dijital dönüşümle birlik­te her bir tüketicinin elekt­rik piyasasına direkt ka­tılma imkân ve kabiliye­ti kazandığını, tüketicilerin kendi elektrik üretim tesis­lerini kurarak üretici haline geldiklerini anlatan Barış Er­deniz, “Bu yeni yapıyı müm­kün kılan ise iletim şebeke­leri ve özellikle dağıtım şebe­keleridir. Güç dönüşümü denince geniş kitlelerin ak­lına çoklukla üretim tarafı gelirken, üretimin tüketici­lere ulaştırılmasını sağlayan şebekeler göz arkası edilebili­yor” dedi.

Şebeke olmadan dönüşüm olmayacağını ve şebeke yatı­rımlarının güç arz güvenli­ği açısından stratejik ehemmiyete sahip olduğuna dikkat çeken Erdeniz, “Bir şebeke strateji­sine muhtaçlığımız var. Yeni ya­tırımlar ve eskiyen şebekele­rin yenilenmesi de dahil tüm şebeke yatırımlarının sağlık­lı finansmanı için en önem­li ögelerden biri ise sürdü­rülebilir fiyat siyasetidir. Gerek yeşil dönüşüm gerekse dijital dönüşümde üstlene­ceğimiz ‘dönüşümün omur­gası’ rolümüzle Türkiye’nin güç arz güvenliğinin temi­nine tam dayanak vereceğiz” sözlerini kullandı.

Ülkemizde güç sektö­ründe teşvik ve takviyelerle makul bir ilerleme sağlandı­ğını, yenilenebilir kurulu gücün artırıldığı­nı kayde­den Barış Erdeniz, şunla­rı kay­detti: “Hızla gelişen ve değişen tek­nolojik uygulamalar, savun­ma sanayi yatırımları, yapay zeka entegrasyon alanlarının artırılması ve buna olan ta­lep çokluğu, dijitalleşme, ve­ri merkezlerinin artırılma­sı, depolama ve siber güven­lik gereksinimlerinin artış suratı vb. gelişmeler dikkate alındığın­da ve buna bir de yeşil dönü­şüm muhtaçlığı eklendiğinde, önümüzde aşılması gereken güçlü dönemeçlerin oldu­ğunu biliyoruz.

Takip ettiği­miz süreçler özellikle bizleri güce olan yatırım önceli­ğini artırmaya götürürken bir yandan da maliyetler ve ye­niliklerin süratli adaptasyonu döngüsüne sokuyor. Bundan sonraki süreçte teşvik ve des­teklerin inovasyona, yerlileş­tirmeye ve altyapının güçlen­dirilmesi ve yenilenmesine odaklanması gerektiğini dü­şünüyoruz.”

“10 yılda çizgi uzunluğu yüzde 50 arttı”

Elektrik üretiminden tü­keticiye kadar uzanan elekt­rik ekosisteminin 2024 yı­lı sayıları ile 37 milyar do­lar büyüklüğüne ulaştığını ve gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 2,8’ini oluşturduğunu anımsatan Barış Erdeniz, bu ekosistemin dağıtım ayağın­da; operasyonel masrafları, ya­tırım harcamaları ve gelirle­ri regüle olan kesimde doğ­rudan, dolaylı ve sağladıkları imkanlarla yaklaşık 100 bin kişilik istihdam yarattıkları­nı bildirdi.

Elektrik dağıtım kesiminin 21 oyuncusunun özelleştirme sürecinde Ha­zine’ye 13 milyar dolar katkı sağladığını, kesintisiz ve ka­liteli elektrik ulaştırmak için ise 2013-24 yılları ortasında 18 milyar dolar meblağında yatı­rım gerçekleştirdiğini anım­satan Erdeniz, “Son 10 yılda sınır uzunluğunu 1 milyon ki­lometreden yüzde 50 artıra­rak 1,5 milyon kilometreye çı­kardık.

Ülkemiz bugün Avru­pa’nın ikinci en uzun elektrik dağıtım şebekesine sahiptir. Yeraltı şebeke oranını da yüz­de 15’ten 10 yıl içinde yüzde 24’e yükselttik. Son 10 yılda abone sayısı da yüzde 38 ar­tarak 50 milyon düzeyini aş­tı. Yılda 1,4 milyon yeni abone irtibatı gerçekleştirerek 10 yılda birçok Avrupa ülke­sinin nüfusundan fazla ye­ni aboneye elekt­rik götürüyoruz. Son 10 yılda da­ğıtık güç üre­tim kapasitesi 2 bin 300 me­gavatlardan tam 22 bin 400 megavatlara yükseldi. Bu tesislerin sisteme bağlan­ması için gereken şebeke ya­tırımları da dağıtım şirketle­ri tarafından gerçekleştirildi” diye konuştu.

“Elektrik şebekelerine yatırım zorunlu”

Dağıtım altyapısının mo­dernize edilmesi, artan ener­ji taleplerine ve yenilenebi­lir güç kaynaklarına ahenk sağlanmasının önümüzdeki devrin vizyonunu oluştur­duğunu vurgulayan Erdeniz, gelişen kaidelere ahenk sağla­yabilmek ve artan talebe kar­şılık verebilmek için dünya­da elektrik şebekelerine önemli yatırım yapma zaruriliği olduğuna dikkat çekerek, Av­rupa’da yıllık 67 milyar euro, dünyada ise 600 milyar do­larlık yatırım gereksiniminden bahsedildiğini vurguladı.

“Dağıtım 2.0 modeliyle yeni bir vizyon ortaya koyacağız”

Türkiye’nin elektrik şebekesi sisteminin Avrupa’nın şebeke büyüklüğünün kabaca yüzde 10’unu oluşturduğunu, dünya şebeke büyüklüğünün ise yüzde 1,5’i seviyesinde olduğunu hatırlatan ELDER Başkanı Barış Erdeniz, şöyle devam etti: “Bu oranları göz önüne alarak ülkemizdeki yatırım gereksinimi net olarak anlaşılabilir.

Hedeflere ulaşabilmek için yeni şebeke stratejisinin oluşturulması, sübvansiyonların kaldırılarak maliyet bazlı fiyatlamanın oluşturulması, mali bazlı sürdürülebilirlik için öngörülebilirliğin artması ve finansmana erişim üzere bahis başlıkları, dalımızın gelecekteki muvaffakiyetlerinin belirleyicisi olacaktır.

Bu noktada Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın işaret ettiği Dağıtım 2.0 modelinin hazırlıklarını tamamlayarak yeni bir vizyon ortaya koyacağız. Güç Piyasası Düzenleme Kurumumuzun geleceği çok âlâ tahlil eden yaklaşımları çerçevesinde yeni tarife devrinin hazırlıklarının tamamlanması da 2025’teki ana gündemimiz olacak.”

“Hazine’ye yılda 1 milyar dolar katkı sağladık”

Türkiye genelinde yüzde 18 olan kayıp kaçak oranını yüzde 10’un altına düşürerek devletin kasasına yılda 1 milyar dolar katkı sağladıklarını bildiren ELDER Başkanı Barış Erdeniz, sözlerine şöyle devam etti: “Enerji arz güvenliği ve bağımsızlığının teminat altına alınmasında üzerimize düşeni yaparak şebekemizi modernleş-tirmek için her türlü şiddetli şartlara karşın yatırım tavanlarımızı 2,5 kat artırarak yıllık 2,2 milyar dolarlık düzeye ulaştırmayı başardık.

Bakım tamirat ve dijitalleşmesi sayesinde kesinti sıklıklarını son üç yılda yüzde 10 güzelleştirdik. Güçlü ekonomik kurallar, savaşlar, pandemi, sarsıntı üzere yıkıcı tesirlere karşın kesim yatırım meblağlarını ve tüketici memnuniyetini artırmayı başararak güç arz güvenliği için üzerine düşeni yapmıştır.”