Özgener: Karşılıksız çekler ciddi oranda arttı

Özlem SARSIN

İzmir Ticaret Odası Yöne­tim Kurulu Lideri Mah­mut Özgener, ocak ayı mec­lis toplantısında yaptığı ko­nuşmada, mevcut iktisat siyasetlerinde kimi alanlarda güzelleştirme sağlanmış olsa da; ar­tan maliyetler, nakit derdi ve kısıtlı finansman erişimi nede­niyle şirketlerin zorlandığını, öz sermayesi kısıtlı firmaların, bu şartlar altında daha da güç gün­ler yaşayabileceğini söz etti.

İçinde bulunduğumuz dö­nemde, karşılıksız çek oranları­nın mevcut piyasa şartlarında önemli biçimde arttığı, işletmeler­de kapasite düşüşleri başladığı, bu gelişmelerin, üretim ve istih­damın artırılmasını engelleyen temel bir faktör olduğunu vur­gulayan Özgener, artan maliyet­ler nedeniyle mevcut istihdamın korunmasının da giderek güçleş­tiğine dikkat çekti.

İç piyasadaki daralmanın kâr marjlarının azalmasına neden olduğunu ve bu durumun firma­ların büyüme potansiyelini sı­nırlandırdığı değerlendirmesin­de bulunan Özgener, “Dış ticaret süreçleri açısından ise; mevcut döviz kuru ihracatta kârlılığı dü­şürüyor, iş gücü maliyetleri ve başka operasyonel masraflar ise; şirketleri ek yük altına sokuyor. Nitelikli işçi eksikliği ve te­darik zinciri aksaklıkları, üretim ve hizmet dallarında sorun­lara yol açıyor, nakit badiresinin piyasadaki genel hareketliliği de olumsuz etkileniyor” dedi.

“Hizmet bölümünde fiyat istikrarı sağlanmalı”

Türkiye’de hali hazırda kişi ba­şına düşen gelir düzeyinde gö­rülen 13 bin doların artması ge­rektiğini, bunun için orta gelir tu­zağından çıkmaya aday bir ülke olarak toplumsal refahın arttırıl­masına yönelik siyasetlerin üre­tilmesi gerektiğine de değinen Özgener, “Bunu yaparken, eko­nomide bugün yaşadığımız akut sıkıntıların da kesinlikle üstesin­den gelmemiz gerekiyor. Bozulan fiyat istikrarının düzelmesi enf­lasyonun düşmesine ve makro ekonomik istikrarın sağlanma­sına bağlı.

Özellikle hizmet sek­törlerinde birebir hizmet için birbi­rinin iki üç katı değişen fiyatların piyasada oluştuğunu gözlemli­yoruz. Bir örnek verecek olursak, TÜİK’in datalarına nazaran, son bir yılda fiyatı yüzde 153 artan konut sigortası kalemi olduğu üzere yüz­de 7 artan ayakta sıhhat hizmet­leri kalemi de var. Bu artış eğili­minin devam etmesi ve hizmet enflasyonu ortalamasının yüzde 60’larda seyretmesi, genel enf­lasyon oranlarına olumsuz yan­sıyor.

Şu an enflasyonu düşür­mek için iktisattaki en önce­likli bahsin, hizmet kesimi fiyatlamalarının yüzde 30’un al­tına düşmesi olduğunu düşünü­yoruz. Bu evreden sonra fiyat artışlarının hem kamuda, hem özel kesimde yüzde 30 ile sınır­lanması alım gücünü koruyacak­tır. Fiyat belirleme alışkanlığının uzun bir müddettir bozulmuş oldu­ğunu ve kesinlikle düzeltilmesi ge­rektiğini tahlil ediyoruz. Bu du­rumun kamuoyunda fahiş fiyat algısını arttırdığı Cumhurbaş­kanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz’a da arz ettiğim mevzular ortasında yer aldı” diye konuştu.

“Sanayinin alt kollarında büyüme dengesiz”

Merkez Bankası’nın, geçtiği­miz hafta Perşembe günü politi­ka faizinde 250 baz puan indiri­me gittiğini ve faizi yüzde 45 se­viyesine çektiğini, bu etaptan sonra Merkez Bankası’nın Mart ayındaki bir sonraki toplantısı­na kadar bilgiye bağlı olarak ha­reket edeceğinin varsayım edildi­ğini söyleyen Mahmut Özgener, “Bu bağlamda; siyaset faizinin haziranda yüzde 38, yıl sonunda yüzde 30’a ineceğini kestirim edi­yoruz.

Enflasyonun aralık ayın­daki yavaşlamadan sonra ocakta bir ölçü artacağını lakin son­rasında tekrar düşüş trendine ge­çeceğini öngörüyoruz. 2024 yılı­nın dördüncü çeyreğinde sana­yi, hizmetler ve inşaat üzere tüm ana kesimler toparlanma belir­tileri gösterdi, lakin endüstrinin alt kollarında büyüme istikrarsız bir seyir izlemekte. Bankalar ayrı­ca işletme ve ferdî kredilere olan talebin arttığını ve 2025’in birinci çeyreğinde yurt içi finansman şartlarında daha fazla gevşeme beklendiğini rapor ediyor. Talep şartlarının arz durumundan daha müspet bir görünüm göster­diği senaryoda, ülkemiz enflas­yonunun yüzde 30 düzeyinde kalacağını öngörüyoruz” dedi.

“Mevcut işgücü piyasasından 92 milyon kişi işini kaybedecek”

Dünya iş gücü piyasasındaki keskin değişimlerin olduğunu belirten Mahmut Özgener, “Dünya İktisat Forumu’nun yayınladığı iş gücü raporunda, global ölçekte büyük yenilikler olacağı; teknoloji, yeşil dönüşüm, demografi ve iktisattaki gelişmeler ile birlikte farklı bir periyodun başlaması öngörülüyor. 2030’a kadar mevcut iş gücü piyasasındaki 92 milyon kişinin işini kaybedeceği; farklı niteliklere sahip 170 milyon kişilik iş gücü talebi oluşacağı kestirim ediliyor.

Bu durumun eğitim ve öğretimde de değişiklikler yaratması bekleniyor. Global çapta iş gücünde yaşanan değişim göz önünde bulundurulduğunda, hem makro seviyede, hem de şirketler seviyesinde gerekli tedbirlerin alınması ve çalışma alanında kesinlikle bir iktisat siyaseti yansısı verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Vasıflı işgücü oranının ülkemiz geneline nazaran yüksek olduğu İzmir açısından da, işgücü dönüşümünün değerli olacağını değerlendiriyoruz” diye konuştu.