İTO Başkanı Kestelli: Çiftçi ürün planlamasında kararsız kaldı

Özlem SARSIN

İzmir Ticaret Odası Başkanı Işınsu Kestelli, ocak ayı meclis toplantısında tarım dalı ve dünyadaki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu. Kestelli, geçtiğimiz yıl eser fiyatlarında yaşanan memnuniyetsizlik nedeniyle üreticilerin bu yıl hangi parametreleri dikkate alarak üretim yapacağını bilemediklerini kaydetti.

Yeni yılda verilecek kararların hem üreticileri hem de bu eserlerin kullanıldığı endüstriler için olumlu olmasını dileyen Kestelli, “Bildiğiniz üzere geçen yılın en değerli gündemlerinden birisi eser fiyatları ve enflasyondu. Birtakım eserlerde fiyat artışı yüksek olurken, kimilerinde ise fiyatlar üreticilerimizin beklentilerinin çok altında kaldı. 2024 yılı ortalama süt fiyatları 2023 yılına nazaran yüzde 28 oranında artarak 14,6 lira olarak gerçekleşti.

Ortalama karkas dana eti fiyatları 323 lira oldu ve bir evvelki yıla nazaran yüzde 61 arttı. Süt fiyatlarındaki artış oranının et ve yemdeki artışın altında kalması süt hayvanlarının kısma gitmesinin ve hasebiyle hayvancılığımızın olumsuz etkilenmesinin en değerli nedenlerinden birisi. Pamuk üreticimizde bu yıl memnun olamadı.

Çiğitli pamuk fiyatları 2023 yılına nazaran yüzde 24 yükseldi ve ortalama 22,2 liradan süreç gördü. Fiyattaki artışın maliyet artışlarının altında kalması ve prim ölçüsünün son 3 yılda kiloda 1,6 lira olarak sabit tutulması üreticilerimizi olumsuz etkiledi. Gelişmelerden memnun olmayan bir öbür kesim ise vilayetimizde de ağır halde üretimi yapılan domates üreticilerimizdi. Sanayi tipi domates fiyatları 2024 yılında yalnızca yüzde 6 arttı ve ortalama 3,13 lira oldu.

Hububat fiyatlarındaki düşük artış oranı da dikkate alındığında bu yıl içerisinde üreticilerimizin ekim tercihlerini ne tarafta yapacakları tam bir muamma. Şöyle ki, pamuk, sanayi domatesi, silajlık ve dane mısır ve kısmen de buğday bölgemizde birbirine ekim açısından alternatif olarak tercih edilen ürünler” dedi.

“Dünya Trump ile sınanacak”

Kestelli ADB Başkanı Trump’ın göreve başlamasının akabinde ise şunları söyledi, “Biz enflasyonla, yükselen maliyetlerle, etrafımızı kuşatan coğrafik krizlerle ve felaketlerle sınanırken, dünya da yeni ABD Başkanı Donald Trump ile sınanacak üzere görünüyor.

Çünkü Trump, çağdaş dünyanın geçtiğimiz yüzyılda yaşanan büyük savaşların akabinde geliştirdiği ekonomik, diplomatik bağlantıları ve işbirliklerini bir kalemde silip atabiliyor. Amerika’nın dış ticaret açığından sorumlu tuttuğu Avrupa Birliği ve Kanada’yı yüksek gümrük vergileri ile tehdit ediyor. Hatta bu vergileri 1 Şubat’tan itibaren devreye alacağını söylüyor.

Dünya Sıhhat Örgütü ile Paris İklim Mutabakatından çekileceğini ısrarla vurguluyor. NATO üyelerinden hala Gayrisafi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 2’si seviyesinde olan savunma harcamalarını yüzde 5’e yükseltmelerini talep ediyor. Bu yeni devir tüm dünya için hiç de kolay geçmeyecek üzere görünüyor. Bu çalkantılı ve belirsizliklerle dolu devirde Türkiye’nin konumuna gelince… Türkiye ile ABD ortasındaki ticaret hacmi 30 milyar doların üzerinde ve az da olsa ABD lehine bir durumda.

Elbette ki yeni siyasetler ülkemiz açısından da riskler taşıyor lakin ABD’nin AB ve Kanada’ya odaklı stratejisi fırsatları da beraberinde getirecektir. Trump’ın Türkiye’yi zorlayacağı asıl alanın bölgesel problemler ve bu sıkıntıların tahlilinde bizden isteyecekleri olacağını düşünüyorum.”

“İncir, üzüm ve zeytinyağında sıkıntılar var”

Geleneksel eserler ortasında yer alan kuru incir, kuru üzüm ve zeytinyağının fiyatlarının ise kısmen de olsa üreticileri mutlu ettiğini söyleyen Kestelli, lakin, bu eserlerde de değerli sıkıntılar olduğunun altını çizdi. Kestelli, “Sızma zeytinyağı fiyatları 2023 yılına nazaran yıllık ortalama yüzde 109 arttı. Fakat yeni hasadın başladığı yılın son çeyreği ile birlikte fiyatlar düşüşe geçti. 2024 yılı birinci yarısında 250-300 lira aralığına kadar yükselen sızma zeytinyağı fiyatları günümüzde kalitesine nazaran 180 lira düzeylerinde süreç görüyor.

Çekirdeksiz kuru üzüm ise yüzde 152 oranında artış ile fiyatı en çok yükselen eserlerden. Lakin, rekolte ölçüsü iklim kurallarından olumsuz etkilendi ve olağan bir döneme nazaran yüzde 35-40 düştü. Başka taraftan 25 Ocak tarihi itibariyle yeni dönemde ortalama ihraç fiyatı geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 71 artmış olsa da ihracat ölçüsü yüzde 31 geriledi. Rekoltenin bu kadar düştüğü bir ortamda değerli bir stok ölçüsü ile dönemi kapatabiliriz.

Bölgemizin bir öteki değerli eseri kuru incirde ise 2024 yılı fiyatları evvelki yıla nazaran yüzde 87 yükseldi ve ortalama 173 lira oldu. Gerçekçi olarak tabir etmek gerekirse kuru incir fiyatları üreticilerimizi mutlu ediyor ve bu nedenle dikimler son 4-5 yıldır daima artıyor. Lakin iklim koşullarından ötürü eser kalitesinin bu dönem düşük olduğunu söyleyebiliriz. Dünyadaki rekabetçi pozisyonumuzu devam ettirebilmek için, kuru incir üretim, sürece ve depolama süreçlerinde süratli bir halde uygunlaştırma yapmak zorundayız” diye konuştu.