Trump bile tekstili destekliyor bizim çıkmamız akıl kârı değil

Nurdoğan A. ERGÜN

Türkiye’nin dokuma ve ha­zır giyside 75-80 mil­yar dolarlık bir güce sa­hip olduğunu belirten Türki­ye Dokuma Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) Başkanı Veh­bi Canpolat, katma kıymet üret­me noktasında bilhassa teks­tile haksızlık yapıldığını söyle­di.

Canpolat, “Türkiye’de ‘Artık teknoloji odaklı alanlara yöne­lim, dokuma biraz daha ötelen­sin ya da çıkalım’ gibisi yakla­şımlar hakikat değil. Katma paha neye nazaran ölçülür? Bir eserin satış kilosuna nazaran. Bugün ha­zır giyside kg ünite fiyatı 16-17 dolar var. Hatta markalı çok da­ha yüksek. Kumaşta 7-8 dolar­dan aşağı yok. Kısa vakitte bu 10 dolara çıkacak.

Teknik teks­tilde çok daha yüksek. Fakat o denli bir noktaya geldik ki dokumacılık kat­ma paha üretmeyen, hiçbir fay­dası olmayan bölüm üzere görü­lür oldu. Bu büsbütün haksız, ülkeye ziyan verecek bir iş” yorumu yaptı. Tür­kiye’nin muhtaçlığı olan eserleri Çin’den ge­tirme lüksü olma­dığını söz eden Canpolat, “Sana­yileşme bölümünü ta­mamlayan Fransa bunu yapabilir. Kişi başı gelir 40 bin dolar. Ki onlar bile bu daldan çıkmanın yanlış olduğunu gö­rüyor. Türkiye dokuma, terbiye, hazır giyside entegrasyonunu sağlamış az ülkelerden biri. Buradan çıkmak akıl kârı değil” diye konuştu.

“Hazır giysi gitsin iplik kalsın olmaz”

Bugün dünyanın geldiği nok­tada gelişmiş ülkelerin kendi üreticilerini muhafaza adımları attığını lisana getiren Canpolat, ABD Başkanı Donald Trump’ın da iplik yatırımını desteklediği­ni belirtti. Canpolat, “Dünyada en çok iplik yatırımı yapan ül­kelerden biri ABD. Amerika’da elyaf var lakin iplik yok. Artık Trump ‘dünyanın en büyük pa­muk elyaf üreticisiyim. Bunu 2 dolardan Türkiye’ye satacağı­ma iplik yapayım 3.5 dolardan satayım, ipliğe gereksinimim oldu­ğunda da gidip Çin’den almaya­yım’ dedi. Dünyada bu türlü bir eğilim varken bizim ‘bu sek­törlerden artık çıkalım’ de­memiz makul olmaz. Teks­til ve hazır giysiye bütün olarak bakmamız lazım. Hazır giysi gitsin iplik kalsın olmaz” dedi.

“Elyafı 1.5 dolardan satıp 2 dolardan geri alıyoruz”

Öte yandan dokumacılıkta katma bedeli düşüren ögelerden birinin direkt elyaf satışı olduğu tespitini paylaşan Vehbi Canpolat, şöyle devam etti: “Geçen yıl pamuk, 500 bin ton üzere önemli ölçüde elyaf olarak satıldı. Elyafın kilosu 1.5 dolar. Bu da dokumada katma bedeli düşüren bir öge.” Bu durumu Türkiye için ‘kanayan yara’ olarak nitelendiren Canpolat, bunun nedenini de şu halde açıkladı: “Üreticinin paraya muhtaçlığı var, alıcı yok. Ne yapıyor? Ucuz fiyattan elyafını satıyor. Gelişmiş ekonomilerde depolama sistemi var.

Üretici eseri götürüp depoya koyar. Depodan onun pahasını, parasını kredi olarak kullanır. İstediği vakit satar, faiz alınmaz. Lakin bizde bu türlü bir şey yok. Ekmiş, biçmiş, getirmiş. Türkiye’de de satamıyor. Satamayınca da nakite muhtaçlığı olan üretici kim kaç lira verirse ona satıyor. Acı olan tarafı ise 1.55-1.60 dolardan sattık. Gittik 2 dolardan aldık. Bu geçen yıl da bu türlü oldu. Depolama sistemi kurulmadığı sürece bu yıl da bu türlü olacak.”

Kotalı Uzakdoğu eserleri DİR ile kapıyı Mısır’dan açıyor

Öte yandan, Türkiye’nin güçlü üretim kaslarından olan ve ülke ekonomisne 50 milyar dolarlık katkı sağlayan dokumacılık ve hammaddeleri kesimi, ‘kotalı’ olduğu halde dolaylı yollarla iç pazara giren Uzakdoğu menşeili eserlerden şikayetçi. Dahilde Sürece Rejimi (DİR) ile getirilen farklı iplik, kumaş üzere orta mamullerin yerli üreticiye ziyan verdiği vurgulanıyor.

TTTSD Başkanı Vehbi Canpolat, Uzakdoğu menşeili eserlerin DİR kapsamında Mısır ve Yunanistan üzerinden Türkiye’ye sokulduğuna dikkat çekti. Birçok dokumacılık eserin de Türkiye’nin Uzakdoğu eserlerine karşı muhafaza uyguladığını hatırlatan Canpolat, “Ancak, bunun çok fazla suistimali yapılıyor. Türkiye’nin Mısır ile hür ticaret muahedesi (STA) var.

Çin’den mal alınıp Mısır’a götürülüyor, orada etiketi değiştirilip Mısır menşeili üzere sıfır gümrükle Türkiye’ye getiriliyor. Tıpkı biçimde Yunanistan üzerinden Avrupa evrakı alınıp orada üretilmiş üzere gösteriliyor. Çin’e fuara gittiğimizde bize ‘Mısır’dan mı, Yunanistan’dan mı geliyorsunuz?’ diye soruluyor” dedi. Yerli üreticinin bununla gayret etmekte zorlandığını söz eden Canpolat, “Çin’in hammaddesi kendi içinde, devlet büyük takviyeler veriyor. Çok büyük ölçüde üretimler yapılıyor. ‘İpliğe vergi getirdim’ demekle korumacılık olmuyor” diye konuştu.

“Üretimde kullanana lafımız yok”

TTTSD Başkanı Vehbi Canpolat, sadece gelen ipliğin yüzde 65’inin DİR kapsamında ülkeye sokuldu­ğunu lisana getirdi. Canpolat, şöyle devam etti: “Bu işlemcinin önü­nün kesinlikle ve kesinlikle çok süratli kesilmesi gerekiyor. Kumaş it­halatında STA ve DİR değiştiri­lip suistimal önlenmeli. Yoksa üretiminde kullanmak için geti­rip ihracat yapana lafımız yok. Lakin dolaylı yollarla getirip iç piyasaya satan, yerli üretime ziyan veriyor.”

Bu durumun direkt olarak dokumacılık terbiye bölümünü de etkilediğine işaret eden Canpolat, “İthal kumaş getirilirse Türkiye’deki kumaş üretimi azalıyor, iplik düşüyor. Örmecinin işleri azalıyor. Sonuçta Türkiye’de entegre bir sanayi” dedi.

“Denetimlerde faal rol almaya hazırız”

Mısır üzerinden getirilen ürün­lerin denetlenmesi gerektiği­ni söz eden Vehbi Canpolat, “STA’yı kaldıralım demiyoruz ancak Dahilde Süreç rejimi ile ge­len eser hakikaten Mısır’da mı üretildi, bunun ortaya konul­ması lazım. Kesim olarak biz de elimizi taşın altına koyma­ya hazırız. Zira gün geçtik­çe ticaret bizim aleyhimize gelişiyor” değerlendirme­sini yaptı. STA’ların da göz­den geçirilmesi gerekti­ği görüşünü paylaşan Canpolat, belirli eser kümelerinde STA kap­samının daraltılabi­leceğini söyledi.

Ara malı ithalatının yüzde 16.5’i DİR’li

Türkiye’nin ihracat ve ithalatının kıymetli bir kısmı DİR kapsa­mında gerçekleşiyor. Temmuz sonu prestijiyle son bir yılda da­hilde sürece müsaade dokümanına bağ­lanan 75 milyar dolarlık ihracat, tıpkı devirde gerçekleşen toplam 261.5 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık yüzde 27’si­ne; bu kapsamda müsaadeye bağla­nan orta malı ithalatı da birebir periyottaki 239.6 mil¬yar dolarlık toplam orta malı it­halatının yüzde 16.5’ine denk geliyor. DİR kapsa­mındaki orta malı ithalatı/ ihracat geliri oranının yüksek oluşunda, sağ­lanan vergi muafiye­ti teşvikinin de tesiri bulunuyor.