İstihdam açığı ev tekstilinde üretimi vurdu
Nurdoğan A. ERGÜN
Türkiye’nin üretim ve ihracattaki güçlü kaslarından biri olan mesken tekstili dalı, kuvvetli geçen bir yılın akabinde 2025’te tekrar atağa geçmek istiyor. Kesim, her ne kadar küresel pazarlardaki kayıplardan nasibini alsa da ihracattaki dördüncülük sıralamasını koruyor. Lakin, birden fazla dalda olduğu üzere çalışacak nitelikli işçi açığı yaşanan mesken dokumacılığı dalında, fabrikalar üretimde vardiya düşürmek zorunda kalıyor.
Sabit döviz kurundan sonra sektörün ‘en temel’ sorununun işçi açığı olduğunu belirten Türkiye Mesken Dokuması Sanayicileri Derneği (TETSİAD) Yönetim Kurulu Lideri Hasan Hüseyin Bayram, fabrikaların uzun vakittir tam kapasite çalışamaz duruma geldiğini söyledi. Bu durumun direkt üretimi etkilediğine işaret eden Bayram, bunun beraberinde ihracatı da zayıflattığını belirtti. Bayram, “Nitelikli işçi durumunun acilen çözülmesi gerekiyor” vurgusu yaptı. Mesken dokuması kesiminde birkaç yıl öncesinde toplam çalışan sayısı 500 bin iken bugün sayı aşağılara inmiş durumda.
Türkiye’nin mesken dokuması üretiminin ağırlaştığı vilayetler ise Bursa, Denizli, İstanbul, İzmir ve Uşak. Konut dokuması kesiminde dünyanın en önde gelen ülkelerinden olan Türkiye’de birçok firma kendi markasını oluşturmuş durumda. Buna bağlı olarak da yurtiçi ve yurtdışında mağaza zincirleri kurmaya başlayan kesim firmaları, birtakım ünlü yabancı markaların da lisanslı üretimini yapıyor. Sektördeki üreticilerin büyük çoğunluğu küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşuyor.
Sektör, Hindistan üzere bakanlık istiyor
2024’ün genel olarak üretici ve ihracatçılar için sıkıntı bir yıl olduğunu lisana getiren Bayram, “Sanayici olarak her yılbaşında ihracatımızı artırmak, üretimimizi sürat kesmeden devam ettirmek üzere gayelerle başlıyoruz. Ama küresel savaşlar, ekonomik durumlar ne yazık ki bu amaçları gerçekleştirmekte zorluyor” dedi.
Türkiye’nin dokumacılık kesiminde birinci 4 ülke ortasında yer aldığını ve bunun küresel bir muvaffakiyet olduğu yorumunu yapan Bayram, şunları söyledi: “Fakat burada ülkemizin ne yazık ki bir eksikliği var. Geçtiğimiz aylarda TETSİAD olarak, ortalarında Hindistan Dokumacılık Bakanı’nın da yer aldığı bir heyeti ağırladık ve dokumada epey etkili ülkelerin dal için bakanlıklarının olması bizleri etkiledi.
Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sektörümüzü destekliyor ancak sadece konut dokumasında kargo beraberinde 5 milyar dolarlık hacim yaratan kesimin kendi bakanlığının olması, sıkıntılarla birebir ilgilenmesi çok kıymetli. Böylelikle yaşanılan tüm sorunların tahlili acilen çözüme kavuşur. Bu da beraberinde ihracat oranımızın giderek artmasını sağlar.”
“MB’nin yüzde 2 limiti iyileştirilsin”
Ev dokumacılığı kesimi olarak 2024 yılı başında çizdikleri ihracat maksadına ulaşamadıklarını, ihracatın yıllık 2.6 milyar dolar düzeyinde devam ettiğini bildiren Hasan Hüseyin Bayram, küresel firmalarla rekabette zorlanan ihracatçı için en temel sorunun sabit kur olduğunu söyledi. “En azından ihracatçılarımız için farklı kur politikası uygulanması gerekiyor.
Üretim yapan tüm firmalarımız bu manada desteklenmeli” diyen Bayram, şöyle devam etti: “2025 yılında öncelikle kendi kesimimizin global alanda varlığını daha da arttırması beklentimiz ve maksadımız var. Bunun için finansal olarak desteklenmeliyiz. Mesela birinci evvel Merkez Bankası tarafından ihracatçılara verilen en az yüzde 2’lik limitlerin iyileştirilmesi gerekiyor. Bu oranlarla hedeflediğimiz pazarda rekabet etmemiz sahiden çok sıkıntı. Biz elimizden geldiğince kendimizi geliştirerek yenilikler yapmaya, dalımızı geliştirmeye devam ediyoruz.”
Bu manada da konut dokumasının dijital platformu hometex.org’un kıymetli bir araç olduğunu lisana getiren Bayram, aylık yaklaşık 50 ülkeden binlerce katılımcının havludan bornoza, perdeden döşemelik kumaşa, aksesuardan düzenekli perde tüm mesken dokuması eserlerinin üreticilerini bu platformda bulabildiğini söyledi. Bayram, “Bu tip dijital yatırımlarla bölümümüzü ve ihracatımızı geliştirip yükseltebiliriz” dedi.
“Sektörün kendi bakanlığı olsun”
Ev dokumasında kargo beraberinde 5 milyar dolarlık hacim yaratan dalın kendi bakanlığının olması, meseleleri birebir ilgilenmesi çok kıymetli olduğunu söyleyen Hasan Hüseyin Bayram, böylelikle yaşanılan tüm problemlerin acilen tahlile kavuşacağını tabir etti
7 milyar dolarlık bir potansiyel var
Türkiye konut dokumacılığında Çin, Hindistan ve Pakistan’dan sonra dördüncü büyük ihracatçı pozisyonunda. Ortalama 3 milyar dolarlık ihracatı bulunan ve yolcu beraberindeki satışla birlikte 5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren bölümün global konut dokuması ihracatından aldığı hisse ise yüzde 3.4. Türkiye’nin en fazla mesken dokuması eseri sattığı ülke hala Almanya.
İkinci sırada ise ABD yer alıyor. Gerçek potansiyeli 7 milyar dolar olan kesim, 2024’ün Ocak-Ekim periyodunda ihracatta yüzde 8.7 oranında kayıp yaşadı. Yılın toplamında ise e dokumacılığı kümesinde yer alan bornoz ve yatak giysi eşyası kategorisindeki düşüş pahada yüzde 8.2, ölçüde yüzde 16.9 oldu. Yalnızca aralık ayındaki düşüş pahada yüzde 17.7’ye, ölçüde yüzde 25.9’a ulaştı.